Bataljonscommandant Dmytro Kukharchuk spreekt rustig maar vastberaden. Met zijn getatoeëerde handen achter zijn rug vertelt hij de mannen — allemaal veroordeelden — over zijn ervaring met vechten voor Oekraïne in Bakhmut en Avdiivka. Kukharchuk (34) zit in een gevangenis in Centraal-Oekraïne en probeert fysiek sterke, gezonde en gemotiveerde gevangenen te rekruteren voor zijn eenheid. CNN mocht mee volgen hoe hij hen probeert te overtuigen.
LEES OOK. Vermiste Oekraïense kinderen duiken op op Russische adoptiesites: “Verachtelijk en verschrikkelijk”
Meer dan twee jaar na de grootschalige Russische invasie worstelt Oekraïne met het aanvullen van de uitgedunde militaire gelederen. Om hier iets aan te doen heeft de regering vorige maand een nieuwe wet ingevoerd die de rekrutering van veroordeelden mogelijk maakt. Hierdoor kunnen gevangenen die aan bepaalde voorwaarden voldoen voorwaardelijk vervroegd worden vrijgelaten als ze een contract tekenen om in het leger te dienen.
Familie
Kukharchuk belooft de gevangenen niet veel. “Het zal niet makkelijk zijn. Maar als je bij ons komt, kom je bij een familie”, vertelt hij de mannen. Hij vertelt hen dat ze geïntegreerd zullen worden in de betaalde bataljons. Sommigen luisteren aandachtig, anderen grijnzen, aldus CNN.
Maar zelfs diegenen die grijnzen en niet meteen overtuigd lijken, beginnen op te letten wanneer de collega van Kukharchuk begint te spreken. De man, die aan CNN heeft gevraagd hem alleen met zijn roepnaam “Dato” te identificeren vanwege privacyredenen, is een van hen. (Lees verder onder de foto)
Volodymyr Zelenski (L) verwelkomt Oekraïense soldaten tijdens zijn bezoek aan een militair oefenterrein in Duitsland — © EPA-EFE
Hij heeft een groot deel van zijn leven achter de tralies doorgebracht. Hij werd veroordeeld voor verschillende misdaden, ontsnapte drie keer uit de gevangenis en werd in februari 2022 voorwaardelijk vrijgelaten na 31 jaar. Hij sloot zich aan bij het Oekraïense leger enkele uren nadat Rusland op 24 februari 2022 zijn grootschalige invasie in Oekraïne lanceerde.
Integratie
Hoe de wet in de praktijk zal werken, valt nog te bezien. Nadat de wet werd aangenomen, zei het Oekraïense Ministerie van Justitie dat de gevangenen, die zich uit vrije wil moeten aanmelden, in aparte eenheden zouden dienen. Kukharchuk vertelde CNN echter dat de soldaten van zijn brigade geen problemen hebben om samen met veroordeelden te vechten. “Hoe kun je een speciale houding hebben ten opzichte van mensen die naar je toe komen, die met je in dezelfde loopgraaf zitten, die met je meedoen aan aanvalsoperaties en je steunen”, zegt hij.
LEES OOK. Ze had nog zoveel dromen: waarom heel Oekraïne rouwt om Iryna (25)
Andere commandanten zijn echter niet zo zeker van die integratie. “Gevangenen moeten in aparte eenheden vechten. En ze hebben hele goede mensen nodig om hen te leiden,” vertelde een commandant die in Avdiivka vecht aan de Amerikaanse zender.
“Ik ben helemaal niet tegen gevangenen die vechten. Het verbaast me dat we dit idee niet aan het begin van de oorlog hebben gebruikt. Er zijn altijd veel slachtoffers onder de infanterie en als de veroordeelden hun leven willen riskeren om bij de infanterie te gaan vechten, is dat een goede beslissing,” klinkt het.
Russisch voorbeeld
De push om gevangenen te rekruteren voor het leger lijkt volgens CNN op het eerste gezicht parallel te lopen met een rekruteringscampagne voor gevangenen door het Russische huurlingenbedrijf Wagner aan het begin van de oorlog. Een campagne die sinds vorig jaar wordt voortgezet door het Ministerie van Defensie. Maar Denys Maliuska, de Oekraïense minister van Justitie, verwierp de vergelijking die CNN maakt.
“In Oekraïne is de motivatie grotendeels gebaseerd op patriottisme. Onze gevangenen gaan vrijwillig het leger in. In Rusland was het vrijwillig en gedwongen”
Denys Maliuska
Oekraïense minister van Justitie
“In Oekraïne is de motivatie grotendeels gebaseerd op patriottisme. Onze gevangenen gaan vrijwillig het leger in. In Rusland was het vrijwillig en gedwongen. Ik heb persoonlijk Russische gevangenen gezien die gedwongen werden om zich bij Wagner aan te sluiten,” aldus Maliuska. “Dit is een reguliere militaire staatsdienst met alle garanties: salaris, sociale verzekeringen, betalingen in geval van verwondingen, overlijden, enzovoort. Dit is een heel ander verhaal wat betreft motieven en mechanismen.”
Volgens het Ministerie van Justitie zitten er momenteel 26.000 mensen in de gevangenis in Oekraïne. Sinds de wet van kracht is, hebben 5.000 mannelijke gevangenen een aanvraag ingediend om in het leger te gaan, aldus het ministerie. Bijna 2.000 hebben hun medische keuring al doorstaan en zijn door de rechtbank vrijgelaten uit de gevangenis. De eerste groep rekruten is al bezig met de basistraining, aldus Maliuska.
LEES OOK. Het wapen dat het Westen op de knieën moest krijgen, keert zich nu tegen Rusland zelf
“Er zijn zeker risico’s. Maar het moreel en de stemming van degenen die uit de gevangenis worden vrijgelaten, zijn veel hoger dan die van degenen die ergens op straat werden gemobiliseerd,” vertelde hij nog aan CNN.
De minister zei nog dat hij verwachtte dat meer veroordeelden zich zouden aanmelden. Velen wachten af wat er gebeurt met de eerste ronde rekruten, zei hij, maar de eerste reacties zijn positief.
