Het bezit van cannabis is nog steeds wettelijk verboden. — © AP
Cannabis roken of bezitten in het openbaar blijft theoretisch nog altijd strafbaar, zowel voor minderjarigen als meerderjarigen. Van een legalisering is geen sprake, wel van een decriminalisering, wat impliceert dat het bezitten of het gebruiken bij volwassenen de laagste vervolgingsprioriteit krijgt. En stel dat je dan toch publiekelijk betrapt wordt met een kleine hoeveelheid is er sinds een paar jaar nog een optie om aan vervolging te ontsnappen: de onmiddellijke minnelijke schikking.
Enter de “bancontact-agent”, die wanneer hij of zij een overtreding constateert, de dader ter plaatse kan voorstellen om een boete te betalen. Hetzij via een betaalapparaat, een QR-code of een overschrijving binnen de twee weken.
Het is op vele vlakken een handige optie voor politie én justitie: het brengt geld in het laadje, het zorgt voor een onmiddellijk “schokeffect”, het beperkt de werklast voor een magistraat, het zorgt voor minder zaken op de rol van de rechtbank en vooral voor het ontkomen aan een (publiek) strafproces en bijgevolg een strafblad. Win-win. De boetes en betaling worden afgehandeld en beheerd door het Boeteplatform van Justitie. Eens de boete betaald is, vervalt de strafvordering. “Een bewust andere aanpak van de kleine criminaliteit”, klinkt het bij de FOD Justitie.
Al twaalfduizend keer
Twaalfduizend landgenoten kregen in de voorbije twee jaar zo’n onmiddellijke minnelijke schikking (OMS). En tussen 2022 en 2023 is er sprake van een stijging met 24 procent.
Wie betrapt wordt met een kleine hoeveelheid XTC op zak kan opteren voor de boete. — © BELGAIMAGE
Winkeldieven, wapenbezitters en druggebruikers
Opgelet: niet ieder “klein” misdrijf valt op te lossen met een instantbetaling. Concreet gaat het om drugsbezit, wapenbezit en winkeldiefstal. Vooral druggebruikers die op heterdaad betrapt worden, zo leren de cijfers, maken gebruik van de “bancontact-agent.”
In ruim 67 procent van de gevallen gaat het om cannabis, gevolgd door cocaïne en XTC en in mindere mate ketamine of amfetamines. Belangrijk om aan te stippen: het gaat hier om kleine hoeveelheden, dealers hoeven niet op clementie van zo’n agent te rekenen. Hen wacht, net als wanbetalers, de strafrechter. Het blijven allemaal verboden praktijken. De gemiddelde boete schommelt rond de 75 euro.
LEES OOK. Geen hondenpoepzakje bij? Dat is dan 350 euro, alstublieft
Ook een winkeldief kan zijn misdrijf meteen “afkopen.” — © Shutterstock
Ook mensen die een verboden wapen op zak hebben – denk niet aan een kalasjnikov maar een knipmes of pepperspray bijvoorbeeld – kunnen hun straf met één QR-code “afkopen.” Per verboden wapen van dat kaliber betaal je dan tweehonderd euro boete.
Handig in strijd tegen straffeloosheid
Ook voor winkeldiefstallen blijkt het stilaan een handig middel om geld in het laadje te brengen, ook al blijft het in absolute aantal nog een mineur gegeven. Een van de redenen is dat er vaak ook via gemeentelijke administratieve sancties, de GAS-boetes, wordt gewerkt. Toch was er in 2023 een stijging met 115 procent vast te stellen.
Bij de FOD Justitie is men tevreden met die cijfers. “Het is een systeem dat een doeltreffende reactie om het gevoel van straffeloosheid bij daders én slachtoffers van “kleine” criminaliteit tegen te gaan.”
