Gekaufte Journalisten. Zo luidde de titel van het boek waar een Duitse kennis mij op attent maakte. Dat was in 2014. Het boek was net uit en het was van de hand van een Duitse journalist, Udo Ulfkotte (in 2017 overleden), die vertelde hoe hij zich jarenlang had laten souffleren door geheime diensten en zo de waarheid geweld had aangedaan. Hij had daar nu spijt van. “Ik schaam me dat ik er zelf deel van uitmaakte”, zei hij toen ik hem erover interviewde. “Helaas kan ik het niet ongedaan maken. Het is ook geen excuus dat mijn superieuren bij de Frankfurter allgemeine Zeitung wisten wat ik deed en het goedkeurden. Nu ben ik, voor zover ik weet, de eerste die zichzelf beschuldigt en die bewijst dat vele andere journalisten medeschuldig zijn.”
Ik publiceerde het interview op Novini, een website over geopolitiek waar ik toen voor schreef. Het ging meteen viraal op de sociale media. De Duitse dagbladen en de kranten in Nederland zwegen over het boek. Ik begreep wel waarom. Ulfkotte had een boekje opengedaan over een verschijnsel waarvan de hoofdredacties liever niet hebben dat hun lezers er kennis van nemen. Ik herkende in de getuigenis van Ulfkotte dingen die ik zelf had meegemaakt toen ik werkte op de redactie van weekblad Elsevier. In de aanloop naar de Amerikaanse inval in Irak van 2003 was ik de enige journalist daar die zich hardop afvroeg of de redenen die de regering Bush aanvoerde om oorlog te voeren wel hout sneden en of de afzetting van Saddam Hoessein het land niet in chaos zou storten. Toen ik mijn zorgen kenbaar maakte in de redactievergadering, wendde een oudere collega zich tot de hoofdredacteur, glimlachend. “Je moet die jongen eens een tijdje naar Amerika sturen. Dan praat hij wel anders.” Ik begreep toen niet wat hij daarmee bedoelde, maar dat werd me later duidelijk.
Niet ik, maar een naaste collega, een jongedame, verdween voor een paar maanden naar Amerika. Terug op de redactie vertelde ze mij dat ze een soort rondreis had gemaakt, om het land beter te leren kennen. Dit was gebeurd op uitnodiging van een organisatie genaamd German Marshall Fund of the United States. Ik had daar nog nooit van gehoord. Ulfkotte, die ik twee keer interviewde, maakte mij later duidelijk wat de bedoeling is van deze organisatie. “Ze betaalden al mijn onkosten en brachten mij in contact met Amerikanen aan wie ze me graag wilden voorstellen”, zo vertelde hij mij. “Als je eenmaal in zo’n netwerk zit, dan raak je bevriend met Amerikanen die zorgvuldig zijn voorgeselecteerd. Zo ontstaat er een samenwerking met mensen van wie je denkt dat het je vrienden zijn. Ze strelen je ego, geven je het gevoel dat je belangrijk bent. En van het een komt het ander. Vroeg of laat vraagt iemand je een gunst te verlenen. ‘Zou je iets voor me willen doen?’ Als je dat hebt gedaan, komt er weer een ander die je vraagt hem ergens mee te helpen. Zo word je geleidelijk gehersenspoeld. Voordat ik er erg in had, zag ik in de krant artikelen verschijnen waar mijn naam boven stond, maar die waren geschreven door agenten van inlichtingendiensten, en dan voornamelijk de Bundesnachrichtendienst.”
Journalisten met een dubbele pet op die werken voor de inlichtingendiensten, het was voor mij geen nieuws. Dit soort verhalen bereikten mij al toen ik nog op de journalistiekschool zat. Een medestudente die in het Nederlandse uitgaansleven kennis had gekregen aan een jongen die betrokken was bij de Ierse terreurbeweging IRA, vertelde mij dat ze benaderd was door de BVD, de voorloper van inlichtingendienst AIVD, om de jongen voor ze in de gaten te houden en informatie over hem door te spelen. Het boek van Ulfkotte was niettemin een eyeopener voor mij. Het leerde mij dat geheime diensten journalisten niet alleen benaderen om voor ze te bespioneren, maar ook om de publieke opinie te beïnvloeden, met al dan niet verzonnen verhalen, om draagvlak te creëren voor politiek beleid dat gericht is op het dienen van Amerikaanse belangen. Het was 2014. “Als je ziet hoe de mainstreammedia verslag doen over het conflict in Oekraïne, en als je weet wat zich daar werkelijk afspeelt, dan krijg je een goede indruk van wat ik bedoel”, zei Ulfkotte. “Vanuit de coulissen wordt aangestuurd op een oorlog met Rusland — en westerse journalisten zetten hun helmpjes op.”
Al jarenlang waarschuwt Den Haag ons over ‘de Russen’ die zouden proberen in ons land en elders in Europa de publieke opinie naar hun hand te zetten en verkiezingen te beïnvloeden. De waarheid is dat het ‘de Amerikanen’ zijn die dit doen. En lang niet alleen via het German Marshall Fund of the United States, waar alle grote titels in Nederland een connectie mee hebben, zo ontdekte ik. Bekend zijn de persreizen die de Amerikaanse ambassade in Den Haag verzorgt. Twee maanden voor het referendum over het associatieakkoord met Oekraïne in maart 2016 ontstond nog enige ophef over zo’n persreis. Die leidde naar Kiev. De Amerikaanse ambassadeur in Nederland had daar voor Nederlandse journalisten een ontmoeting geregeld met de toenmalige president van het land, Petro Porosjenko. De NOS had bedankt voor de persreis, zo meldde de NOS. Maar Elsevier, AD, De Telegraaf, Nederlands Dagblad en het Reformatorisch Dagblad hadden ieder een journalist gestuurd. Ook de voor de Volkskrant schrijvende historicus Dirk-Jan van Baar reisde mee, ondanks de door de NOS opgetekende verklaring van die krant dat bedankt was voor de persreis. In de Volkskrant van 14 februari 2016 stond een gloedvol betoog te lezen van Van Baar over ‘de geest van Maidan’, het revolutionaire elan achter de opstand in Kiev van 2013 en 2014, die gedragen zou worden door ‘alles wat jong en mooi en swingend’ is.
De Amerikaanse ambassade treedt al tientallen jaren op als reisbureau voor journalisten. De legendarische journalist Willem Oltmans noteerde in zijn dagboek van 1980: “Zes journalisten zijn op kosten van de Amerikaanse ambassade in Den Haag, de Nato Information Service en de Atlantische Commissie voor een reis naar Washington uitgenodigd. Daaraan kun je dus zien wie de CIA en de inlichtingendiensten hier te lande ‘bruikbaar’ beschouwen om begrip op te brengen voor wat Washington wil.”
Behalve persreizen biedt de Amerikaanse ambassade journalisten en anderen ook de mogelijkheid tegen betaling bepaalde boodschappen uit te dragen. Zoals de blijde boodschap dat TTIP, het vrijhandelsverdrag van de VS met de EU, fantastisch zou zijn voor iedereen. De uitnodiging aan ‘universiteiten, ngo’s en individuen’ om TTIP aan de man te brengen, heeft in 2016 op de websites van Amerikaanse ambassades in diverse EU-landen gestaan, waaronder die in Nederland.
Is deze vorm van journalistiek de reden dat het onderzoekscollectief Bellingcat al binnen een paar weken zeker wist dat ‘de Russen’ MH17 hadden neergeschoten? Bellingcat is gefinancierd door het National Endowment for Democracy (NED), een zogenaamde ngo die op haar beurt geld ontvangt van de Amerikaanse overheid en waarvan oprichter Allen Weinstein zei: “Veel van wat we vandaag doen, werd 25 jaar geleden nog heimelijk gedaan door de CIA.”
Ik zou inmiddels een boek kunnen schrijven over de Amerikaanse invloed op de Nederlandse pers en politiek. Misschien moet ik dat maar eens doen. Eén ding weet ik al zeker: het zal met dat boek gaan zoals het gegaan is met het boek dat ik vorig jaar uitbracht over MH17. Het zal volkomen genegeerd worden door de massamedia. Zonder publiciteit van de grote merken geen substantiële boekverkoop. De journalist die verzekerd wil zijn van een dikbelegde boterham, dient te schrijven in het voordeel van de Verenigde Staten.
Source: http://deanderekrant.nl/nieuws/gekochte-journalisten-2025-02-18
.
