Ze moest zorgvuldig het imago van de Chinese technologiereus Baidu naar de buitenwereld toe bewaken, maar met enkele welgemikte video’s op sociale media deed Qu Jing zichzelf en haar bedrijf in een storm van verontwaardiging belanden. In vier video’s, die al snel breed werden becommentarieerd op sociale media, verdedigde Qu een ongebreidelde en resultaatgerichte werkcultuur, waarbij ze er in één adem aan toevoegde dat werknemers die onvoldoende toegewijd zijn, niet thuishoren in de sector.
Qu zei onder meer dat ze werknemers nodig heeft die vijftig dagen aan een stuk met haar de zakenreizen aan elkaar willen rijgen, en dat de impact ervan op iemands persoonlijke leven en welzijn haar niets kan schelen. “Ik ben je schoonmoeder niet”, klonk het op Douyin, de Chinese versie van Tiktok. “Ik geef alleen om resultaten.” Ze is zo toegewijd aan haar bedrijf dat ze zelf geen idee heeft in welk schooljaar haar zoon zit, voegde ze eraan toe.
Wie in PR werkt, moet 24 uur per dag beschikbaar zijn en moet niet te veel op vakantie rekenen, aldus Qu. Als je daar niet mee kunt leven, moet je maar opstappen. “Voel je vrij om ontslag te nemen, ik zal het onmiddellijk goedkeuren.” En wie klaagt over haar managementstijl zal het zich ook beklagen: “Ik kan maken dat je nooit meer een baan vindt in deze sector.”
Meedogenloze werkcultuur
De video’s, die tijdens de Chinese feestdagen begin mei, online zijn verschenen, waren bedoeld om werknemers te tonen hoe ze sociale media kunnen gebruiken om het bedrijf te promoten. In de eerste vijf dagen kreeg ze er naar eigen zeggen 950.000 volgers bij. Maar Qu’s uitspraken keerden als een boemerang terug in haar gezicht, en deden de kritiek op de veeleisende – en soms meedogenloze – werkcultuur bij Chinese technologiebedrijven weer oplaaien.
Die wordt ook al eens de “996”-cultuur genoemd, waarbij de bedrijven eisen dat (vaak jonge) werknemers van zes dagen per week van 9 uur ’s ochtends tot 9 uur ’s avonds werken. Die cultuur van overuren is een “enorme zegen” voor de sector die onder meer moet concurreren met de Amerikaanse techbedrijven, zei Jack Ma, de oprichter van e-commercereus Alibaba, al in 2019. (Lees verder onder de foto)
Alibaba-oprichter Jack Ma noemt de Chinese cultuur van overwerken een “enorme zegen” voor de sector. Maar de overheid fluit bedrijven nu steeds vaker terug. — © REUTERS
Maar zeker na de onverklaarbare dood van verschillende medewerkers in de techindustrie, ligt die werkcultuur steeds meer onder vuur. Jongeren in China verzetten zich de afgelopen jaren steeds meer tegen een cultuur die hardwerkende en hyperproductieve burgers ophemelt, en een passievere levenshouding van “plat liggen” wordt steeds meer omarmd. Toen de Chinese regering vanaf 2020 de sector steeds meer in de tang begon te nemen, heeft ze bedrijven als Baidu er ook op aangesproken.
Een bezorger die weigerde om van 9 tot 9 te werken en vervolgens werd ontslagen, trok naar de rechtbank en kreeg in 2021 een schadevergoeding toegekend. Zijn werkschema, aldus de hoogste rechtbank in China, “heeft het door de wet geregelde maximale aantal overuren ernstig geschonden en moet als ongeldig worden beschouwd”, klonk het.
“In Qu’s stem en toon spreekt een diepe onverschilligheid en gebrek aan empathie voor het gemeenschappelijke lot van haar collega’s”
Ivy Yang
Chinese technologieanalist
Er waren verbeteringen merkbaar, zeggen analisten tegen het mediaplatform Quartz. Maar de economische moeilijkheden in China – die ook de strijd voor banen binnen de technologiesector op scherp hebben gezet – maakt dat de cultuur nog steeds breed gedragen wordt. Wat ook opnieuw blijkt uit de boodschap van Baidu’s PR-verantwoordelijke.
“In haar stem en toon spreekt een diepe onverschilligheid en gebrek aan empathie voor het gemeenschappelijke lot van haar collega’s”, zegt Ivy Yang, een Chinese technologieanalist en oprichter van adviesbureau Wavelet Strategy, tegenover CNN. “Veel van wat ze zei raakte echt een gevoelige snaar, omdat mensen dat op hun eigen werkplek heel vaak voelen. Het feit dat ze het op een manier zei die zo direct was, heeft heel emotionele reacties uitgelokt”, zegt Yang. “Dit is wat de bazen denken, en ze (Qu, red.) zei het alleen maar hardop.”
Verontschuldigingen en ontslag
Al snel nadat de hevige kritiek op haar videoboodschappen was opgelaaid – en Baidu ook tikken kreeg op de beurs –, moest Qu door het stof kruipen. Ze verwijderde de video’s en verontschuldigde zich met een statement op WeChat: “Ik heb de talrijke kritieken nauwgezet gelezen en die zijn inderdaad terecht. Ik aanvaard ze nederig en denk er diep over na”, klonk het. Ze benadrukte ook dat ze met de video’s alleen haar persoonlijke mening had geuit en niet die van het bedrijf.
Qu werkte in het verleden al bij Huawei en het Chinese persagentschap Xinhua en was in 2021 aan boord gekomen bij Baidu, de Chinese tegenhanger van Google. Maar ondertussen heeft ze donderdag beslist om het bedrijf verlaten, meldden verschillende media, waaronder Bloomberg en de Financial Times.
