Bijna zes maanden na de verkiezingen hebben de onderhandelaars van de Nederlandse partijen BBB, PVV, VVD en NSC een akkoord bereikt over een nieuwe, rechtse regering. De vier fracties stemden woensdagavond ook in met het akkoord, al gebeurde dat meestal wel met de vraag om nog een paar kleine puntjes aan te passen. Dat is intussen van de baan: het akkoord is intussen definitief. De vier partijleiders en de informateurs hebben overeenstemming bereikt, zo bleek na een laatste overleg dat woensdagnacht plaatsvond.
Besparingen
Om de plannen van de nieuwe regering uit te voeren, is geld nodig. Dat komt onder andere uit een verhoging van het btw-tarief op overnachtingen in bijvoorbeeld hotels – campings worden wel uitgezonderd, het blijven Nederlanders. Ook wordt het btw-tarief voor cultuur fiks verhoogd, waardoor tickets voor bijvoorbeeld theaters, musea, kermisattracties en dierentuinen fors duurder worden. Ook wie elektrisch rijdt gaat meer moeten betalen, en de belasting op vliegtickets wordt “gedifferentieerd naar afstand”: wie een lange vlucht maakt, betaalt dus meer.
In het akkoord zijn ook besparingen bij de publieke omroep opgenomen: de NPO zou 100 miljoen euro moeten inleveren. Er komen ook zware bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. Er wordt ook zwaar bespaard op het ambtenarenapparaat.
In ruil…
In ruil hebben de partijen plannen als het verlichten van de lasten “voor werkende middeninkomens”, een lagere zorgpremie, een lagere energiebelasting waardoor gas, en een accijnsverlaging aan de benzinepomp. Er wordt ook jaarlijks 200 miljoen euro geïnvesteerd in “goed bestuur en rechtsstaat”, en 300 miljoen in nationale veiligheid.
Het akkoord voorziet ook in maatregelen om de woningnood aan te pakken. De bouw van nieuwe woningen moet worden versneld door meer grond beschikbaar te stellen. Er worden nieuwe gebieden aangewezen waar grootschalige woningbouw kan plaatsvinden. En als sprake is van concurrentie om grond, dan gaat woningbouw boven windmolens, zo vermeldt de tekst.
Migratie
Niet verrassend voor het regeerakkoord van de rechtse coalitie is dat de veelbesproken ‘spreidingswet’, die afspraken over de opvang van asielzoekers bevat, niet zal worden uitgevoerd. De vier meerderheidspartijen willen ook een tijdelijke Asielcrisiswet invoeren. De asielvergunning voor onbepaalde tijd wordt afgeschaft, en de vergunning voor tijdelijk verblijf wordt aangepast.
Automatische gezinshereniging wordt eveneens geschrapt, en het aantal mensen dat via gezinshereniging mag nareizen wordt “fors beperkt”. Op die manier moet “de omvang van de grip op alle soorten van migratie naar Nederland zo snel als mogelijk aan banden worden gelegd”.
Buitenland
Op het vlak van defensie werd vastgelegd dat het halen van de NAVO-norm – 2 procent van het BBP – wettelijk zal worden vastgelegd. Een andere opvallend voorstel, zeker in de huidige internationale context: Nederland wil zijn ambassade in Israël van Tel Aviv naar Jeruzalem verplaatsen. Er “wordt onderzocht wanneer verplaatsing van de ambassade naar Jeruzalem op een daartoe geschikt moment kan plaatsvinden”, schrijven de vier partijen.
Klimaat
De coalitie wil zich in haar klimaatbeleid houden aan de bestaande afspraken, maar vindt het niet nodig om in Europa voorop te lopen. Het plan om grote vervuilende bedrijven vanaf 2028 meer te laten betalen voor hun CO₂-uitstoot wordt bijvoorbeeld ingetrokken. Er zijn ook plannen voor het bouwen van vier grote kerncentrales.
Volgens Nederlandse media kwamen de onderhandelaars van de vier partijen ook onder meer overeen dat overdag weer 130 kilometer per uur mag worden gereden op de snelweg. Die maximumsnelheid werd enkele jaren geleden nog verlaagd om de uitstoot van stikstof omlaag te brengen.
Boeren krijgen de boodschap dat er in Europa “met lef gestreden zal worden voor het aanpassen van Europese richtlijnen, zodat ze werkbaar zijn en het verdienmodel ondersteunen.” Gedwongen krimp van de veestapel is niet langer aan de orde, en ook gedwongen onteigening van boeren niet.
Volgende stappen
Donderdagmorgen geven de partijleiders meer uitleg over de plannen.
Het akkoord wordt nu samen met het eindverslag van de informateurs Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol opgestuurd naar de Tweede Kamer. Die zal op woensdag 22 mei debatteren over het akkoord.
De politieke leiders van PVV, VVD, NSC en BBB willen dat Richard van Zwol formateur wordt, staat in het verslag dat de informateurs hebben opgesteld. Volgens de leiders van de vier toekomstige regeringspartijen zou het “met het oog op de continuïteit in de kabinetsformatie” handig zijn mocht een van de informateurs aan het roer blijven. “De heer van Zwol is bereid een opdracht tot formatie te aanvaarden en hierover verslag uit te brengen”, zo staat in het rapport.
Het is gebruikelijk dat de formateur ook eerste minister wordt. Op de vraag of dat deze keer ook het geval is, gaf van Zwol “een categorisch nee” als antwoord. Hij verwacht dat hij het proces “zakelijk en neutraal” kan leiden als hij niet zelf voor een regeringsfunctie beschikbaar is. De formatiefase wordt langer dan normaal, omdat een verdeling van de ministersposten nog niet aan de orde is geweest. Van Zwol verwacht vier à vijf weken nodig te hebben.
