“Britse regeringen wisten van schandaal met besmet bloed en hielden het verborgen”.

“De omvang van wat gebeurd is, is zowel gruwelijk als verbazingwekkend”, zei Brian Langstaff maandag bij de voorstelling van het onderzoek dat hij leidde naar het dodelijkste medische schandaal in de geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk. Daarbij liepen 30.000 patiënten hiv en/of hepatitis C op via bloed of bloedproducten die ze tussen de jaren 70 en begin jaren 90 van de Britse gezondheidsdienst NHS hebben gekregen. 3.000 patiënten stierven aan de gevolgen.

Uit het onderzoek blijkt dat het schandaal niet helemaal, maar wel grotendeels vermeden had kunnen worden als de overheid actie had ondernomen. “Om het gezicht te redden en kosten te sparen, werd een groot deel van de waarheid verborgen gehouden”, klinkt het.

Er was volgens de onderzoekers niet alleen een gebrek aan openheid. Er werden ook documenten vernietigd door de verantwoordelijken.

Bloed uit onder meer de VS

Bij het besmette bloed ging het onder meer om donaties van gedetineerden in de VS en van andere hoogrisicogroepen, zoals drugsverslaafden. Vanuit de VS werden ook bloedproducten geïmporteerd voor de behandeling van personen met stollingsziekten. Al in de jaren 70 had de Wereldgezondheidsorganisatie de Britten gewaarschuwd dat het gevaarlijk is bloed uit landen te importeren waar hepatitis C sterk rondgaat, zoals de VS. Ook een Britse topexperts richtte zich begin jaren 80 rechtstreeks tot zijn regering met een waarschuwing voor de import van bloed en bloedproducten uit de VS wegens het risico op hiv. Maar daar gebeurde lang niets mee.

Het VK heeft veel later dan andere landen de screening van hepatitis C ingevoerd. Er werd ook jarenlang getreuzeld vooraleer patiënten opgespoord werden die via bloedtransfusies en -producten besmet waren geraakt. “Deze ramp was geen ongeluk”, concludeert hoofdonderzoeker Langstaff.

Excuses van Sunak

Een van de slachtoffers is Stephen Lawrence. Hij kreeg in 1985 na een ongeluk, waarbij hij aangereden werd door een politiewagen in Londen, een bloedtransfusie. Twee jaar later, toen hij 15 jaar was, kreeg Lawrence te horen dat hij besmet was met hepatitis C en hiv. “Ik werd ervan beschuldigd dat ik drugs gebruikte”, vertelt hij aan het persagentschap Reuters. “Het gaat me om gerechtigheid. Ik worstel hier al 37 jaar mee.”

De Britse premier Rishi Sunak sprak maandag in het parlement van een dag van schaamte voor de Britse staat. Hij erkende dat ministers en instellingen “op een schrijnende en verwoestende manier” gefaald hebben. “Ik wil mij oprecht en ondubbelzinnig verontschuldigen voor dit vreselijke onrecht.”