“Gevaar voor milieuschade.” “Gevaar voor de openbare gezondheid.” “Holocaustontkenning.” “Ongewenste uitingen zoals laster, discriminatie en haatspraak.” Het zijn enkele voorbeelden uit de lijst van onderwerpen die zogenaamde ‘trusted flaggers’ in Duitsland moeten opsporen, zo blijkt uit de zestien pagina’s tellende Leitfaden zur Zertifizierung als Trusted Flagger gemäß Artikel 22 Digital Services Act. (Handleiding voor de certificering als Trusted Flagger volgens artikel 22 Wet Digitale Diensten). De lijst is opgesteld door de Bundesnetzagentur, de netwerkbeheerder die in Duitsland is aangesteld om de Wet Digitale Diensten (Digital Services Act), die vorig jaar in de EU is ingevoerd, te handhaven. Onder deze wet moeten de grote sociale media haatspraak, desinformatie en illegale inhoud verwijderen van hun platforms.
Alle EU-landen hebben nationale toezichthouders aangesteld. Die werven ‘trusted flaggers’ die aan de toezichthouder rapporteren wat zij aantreffen aan ongewenste content. De platforms zijn verplicht snel actie te ondernemen als zij worden gewezen op dergelijke inhoud. Als zij dat niet doen, riskeren zij hoge boetes, tot 5 procent van hun wereldwijde omzet. Dat is althans waar de Europese Commissie mee dreigt. Of dit juridisch houdbaar is, is onduidelijk.
Klaus Müller, directeur van de Bundesnetzagentur, die een lange politieke carrière achter de rug heeft bij De Groenen, verklaarde tijdens een persconferentie op 1 oktober: “Illegale inhoud, haatzaaiende uitlatingen en nepnieuws kunnen nu zeer snel en zonder bureaucratische obstakels worden verwijderd”. Müller kondigde ook de eerste officiële ‘trusted flagger’ in Duitsland aan. Deze titel gaat naar Meldestelle REspect!, een onduidelijk clubje, gesubsidieerd door het Duitse ministerie van Gezinszaken, dat actievoert tegen ‘online haat’.
Het is onduidelijk wie de mensen achter REspect! zijn en hoe ze te werk gaan in het labelen van content. Op de website staan geen namen van de teamleden. Aanvankelijk stond er een cartoon-tekening van het REspect!-team op de website, maar die is inmiddels verwijderd. Er wordt vermeld dat het gaat om mensen “uit verschillende vakgebieden die interdisciplinair samenwerken” vanuit “de overtuiging dat ze iets goeds doen”. Het meldpunt zou in de afgelopen jaren 72.000 meldingen hebben ontvangen, waarvan ruim twintigduizend strafbare feiten. In een video op de website van REspect! worden gebruikers van sociale media aangespoord om ook niet-strafbare uitlatingen te melden. “Dat is heel belangrijk, niet alleen voor de statistieken, maar ook voor het veranderen van de wet”, zo wordt gezegd.
Wel bekend is wie de directeur is van REspect!: de 29-jarige Ahmed Haykel Gafaar, een islamgeleerde afkomstig uit Egypte. Op Linkedin uitte hij zijn blijdschap over zijn nieuwe rol: “de eerste trusted flagger in Duitsland”, schreef hij, gevolgd door de hashtag “tegen online haat”. Het bericht, evenals zijn andere sociale media-accounts, werd door hem snel verwijderd nadat het Duitse nieuwsmedium Nius een kritisch stuk publiceerde waarin hij onder de loep werd genomen.
De achtergrond en activiteiten van Gafaar roepen nogal wat vragen op. In 2021 schreef hij in een rapport getiteld “Haatspraak in tijden van Corona” dat ‘haat’ een rekbaar begrip is. Dat hij met het meldpunt bereid is buiten de grenzen van de Duitse wet te treden, blijkt uit een interview met de Duitse publieke omroep ARD Alpha in 2021. Gafaar stelde toen dat “ook als het niet strafrechtelijk relevant is, de organisatie alsnog een verwijderingsverzoek bij de aanbieder van het socialemediaplatform zal indienen”.
Volgens Nius heeft Gafaar in het verleden nauw samengewerkt met de Europese Commissie. Hij ontving regelmatig uitnodigingen voor speciale gelegenheden, zoals EU-conferenties tegen ‘desinformatie’ en ‘haatspraak’.
Critici beschouwen de ruime bevoegdheden die de internetautoriteit krijgt als ongrondwettelijk. De regelgeving beperkt zich volgens hen namelijk niet tot illegale content maar omvat ook het bestrijden van niet-strafbare uitingen. Kritiek op de overheid kan zo worden aangemerkt als haatspraak en dus worden uitgebannen. De Duitse Europarlementariër Christine Anderson van Alternative für Deutschland reageerde op X: “Hoe kapot moet een staat zijn als hij deze middelen inzet om vrijheid van meningsuiting en democratie te bestrijden?”
De Duitse advocaat Udo Vetter zei tegen Nius dat “een ogenschijnlijk linkse frontorganisatie die door de staat wordt gefinancierd, nu wordt ingezet om te controleren wat burgers schrijven op X”. De Duitse liberale politicus Gerhard Papke noemt de “licentieverlening van dubieuze meldpunten in Duitsland, die moeten zorgen voor de verwijdering van ongewenste inhoud op het internet als zogenaamde trusted flaggers” eveneens als een grote bedreiging voor de vrijheid van meningsuiting.
In verschillende EU-lidstaten wordt al flink gewerkt aan het verwijderen van online content. Zo zijn er naast Duitsland ook in Finland, Oostenrijk, Zweden en Roemenië ‘trusted flaggers’ actief. In Nederland krijgt het netwerk van Benedmo, ondergebracht bij het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, subsidie van de overheid om desinformatie op te sporen.
De Europese DSA is ingevoerd middels de ‘Uitvoeringswet digitale dienstenverordening’, die met 147 stemmen vóór is aangenomen in de Tweede Kamer. Slechts drie parlementariërs stemden tegen. Onder deze wet wordt de Autoriteit Consument & Markt (ACM), met ondersteuning van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), belast met de handhaving van de DSA. De ACM heeft daarvoor een structureel budget van 6,5 miljoen per jaar gekregen. “Dat is aanzienlijk meer dan in veel andere lidstaten. We willen dit namelijk echt serieus optuigen,” zei minister van Economische Zaken Dirk Beljaarts (PVV) tijdens het Tweede Kamerdebat over het wetsvoorstel op 3 oktober.
CDA-Kamerlid Harmen Krul zei tijdens het debat dat hij zich goed zou kunnen voorstellen dat X (Twitter) in Nederland ook op zwart wordt gezet, zoals eerder in Brazilië is gebeurd. “Grote socialmediaplatforms als X hebben de traditionele media definitief ingehaald als nieuwsbron, alleen dan zonder de effectieve controlemechanismes tegen de grootschalige, onbegrensde verspreiding van desinformatie”, zei Krul. “In Brazilië ging X op zwart. Het is de vraag of we dat in Nederland ook zouden moeten willen. Het is een uiterste noodrem, die mogelijk wordt gemaakt door de DSA.”
Volgens Beljaarts is de DSA “beslist geen censuurwet. Daar wil ik niet aan. Het is namelijk heel duidelijk dat de DSA geen censuurwet is. Hij biedt juist mogelijkheden, onder anderen aan consumenten, om hun beklag kenbaar te maken via de methode die ik net heb genoemd en zo hun recht te halen. Het is niet aan overheden om die afwegingen te maken.”
Krul denkt daar anders over. “Onze stelling is dat de maatschappelijke impact van schadelijke content in sommige gevallen zo groot kan zijn dat die directe manieren van handhaven ook wenselijk zouden moeten zijn bij die classificatie en niet enkel bij wat we in de DSA illegale content noemen.” Hij noemt als voorbeeld van schadelijke content “een interview van pseudojournalist Tucker Carlson met de Russische president Poetin, dat bol stond van leugens en bedrog, dat meer dan 200 miljoen keer werd bekeken”.
Krul voegde eraan toe dat “we systematisch onderschatten dat er onder het mom van ultieme vrijheid van meningsuiting, zoals een paar van deze giganten nu toch voorstaan, hele schadelijke dingen gebeuren”.
De ACM roept op dit moment organisaties die als ‘trusted flagger’ willen optreden op contact op te nemen. De officiële aanmeldprocedure start in 2025. ACM stelt in een geschreven reactie op vragen van De Andere Krant dat de beoordeling van sociale media “zich beperkt tot illegale inhoud, dus alle informatie die indruist tegen het Europese Unierecht en/of het Nederlandse recht, waaronder het strafrecht”. ACM voegt daaraan toe: “Desinformatie is schadelijke, maar veelal legale informatie”. Daarmee lijkt ACM er een andere interpretatie op na te houden van de DSA dan bijvoorbeeld Ursula von der Leyen, de ‘president’ van de Europese Commissie, die de jacht op desinformatie tot prioriteit heeft bestempeld.
Source: http://deanderekrant.nl/nieuws/duitsland-stelt-islamgeleerde-aan-als-eerste-censuuragent-2024-11-03
.
