Studies hebben vastgesteld dat het leven in een community helend werkt, het brengt zelfs het sterftecijfer met vele tientallen procenten omlaag, zoals dat van Roseto. Toch slaagt slechts 1 op de 10 communities erin om stand te houden. Hoe komt dat, terwijl het juist zo’n verrijking kan zijn van het leven?
Het streven naar onafhankelijkheid zit er bij de meesten diep in. We hebben er dan ook prachtige uitdrukkingen voor, zoals ‘op eigen benen staan’, ‘eigen boontjes doppen’ en ‘je mannetje staan’.
Tegenover onafhankelijkheid staat gemeenschappelijk leven, het leven binnen een community. Dat betekent in verbinding met elkaar leven, samen dingen doen, op elkaar aangewezen zijn en dat ook accepteren als een gegeven.
Ik neem het plaatsje Roseto als voorbeeld van het succes van een gemeenschap. Je kunt natuurlijk ook denken aan Damanhur, Auroville of Tamera. Roseto springt er voor mij uit. Aan het eind van de 19e eeuw besluiten inwoners van het Italiaanse dorpje Roseto de oversteek te maken naar ‘het land van de onbegrensde mogelijkheden’. Eenmaal gevestigd in de VS gaan ze verder onder dezelfde naam.
Ze gaan ook verder met hun gewoonten, want ‘s avonds na het werk lopen ze bij elkaar binnen alsof ze thuis zijn. Ze eten met elkaar, wandelen, praten en leven samen! Na intensief wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de gezondheid van de dorpsgenoten vele malen beter is dan van andere leeftijdsgenoten en het sterftecijfer 30 procent lager ligt vergeleken bij dat van andere Amerikanen. Roseto kent geen zelfmoord, alcoholisme of drugsverslaving. Het blijkt dat een gemeenschap stress op afstand kan houden, ziekte kan voorkomen en zelfs genezend kan werken. (Die gemeenschap verdwijnt echter in de 60-er jaren nadat de een-generatiewoning is ingevoerd in plaats van het drie-generatiehuis en de mensen verder bij elkaar vandaan zijn gaan wonen.)
Dit zegt al iets over de gevoeligheid van een community als het gaat over de relaties tussen de leden. Het blijkt namelijk dat bijna 90 procent van de gestarte ecovillages of community’s het niet redden. Daarvoor zijn een aantal redenen aan te wijzen, die op zich heel logisch zijn als je een communiteit vergelijkt met een huwelijk.
Het schijnt zo te zijn dat de oprichters of starters bij aanvang vaak niet weten hoeveel het zal gaan kosten voor ieder lid van de gemeenschap om de site te gaan ontwikkelen en toegankelijk te maken om hier te leven en te werken. Evenmin is vooraf berekend hoeveel een aandeel in de community zal gaan kosten. Ook niet de manier waarop beslissingen genomen worden. Dit alles blijkt vaak de doodssteek voor het gemeenschapsleven te zijn.
Grofweg zijn er zeven aandachtspunten waar (de starters van) gemeenschappen (in spe) op moeten letten, of beter nog, die ze van tevoren geregeld moeten hebben.
Zo is een gemeenschappelijke visie van levensbelang. Er moet duidelijkheid bestaan over de visie (gedeelde toekomst), de missie en de doelen waarachter de leden zich kunnen scharen en waarvoor zij bereid zijn zich in te zetten.
Een voorbeeld van een dergelijke visie is een wereld die diversiteit van al het leven waardeert en zorgt voor duurzaamheid door met de natuur en de geest in harmonie te leven. De missie is dan wat te doen om deze visie te realiseren. In dit geval zou dat kunnen betekenen, een community creëren waarin gewerkt wordt om het bewustzijn te vergroten door te leven met de vraag op welke manier duurzaam leven mogelijk is. En verder, wat zijn de korte termijndoelen waar de gemeenschap voor gaat, dat wil zeggen wat zijn de doelen? Denk aan bijvoorbeeld het maken van een gemeenschap die in een klein dorp 50-plussers verzorgt, het bouwen van huizen, ontmoetingsplaatsen en gastverblijven met duurzaam bouwmateriaal.
Vergeet niet deze visie en missie vast te leggen in de vorm van documenten. Kies daarnaast een besluitvormingsmodel, en als je voor consensus gaat, train er dan mee. Maak ook duidelijke afspraken over de juridische eigendom van de gemeenschap. Het is bijvoorbeeld beter gelijkwaardig in een dergelijk project te stappen, dan dat er 1 eigenaar is die alles ter beschikking stelt (met de beste intenties).
Dan komen we bij het hart van een communiteit: reacties op conflicten. Conflicten horen immers bij elk mens dus eveneens binnen iedere relatievorm. Mensen reageren vaak door ze te vermijden, ervoor te vluchten, agressief, assertief of als gelegenheid te gebruiken voor persoonlijke groei of voor groei van de gemeenschap. Met andere woorden conflicten kunnen zorgen voor groei maar ook voor afbraak. Het is aan de gemeenschap om hiermee zorgvuldig om te gaan.
Veel gemeenschappen geven aan niet zonder een uitgebreid selectieproces voor nieuwe leden te kunnen. Dit hebben we eveneens gezien bij alle eerder genoemde bekende community’s. Een dergelijk proces haalt gemotiveerde mensen binnen en voorkomt dat de minder gemotiveerden het volhouden. Te denken valt aan drie soorten leden: de ondersteunende, in een volgend stadium de aspirant leden en tot slot doorgroei tot volwaardig lidmaatschap.
Al met al betekent het vormen en in stand houden van een gemeenschap voortdurend werken aan talloze relaties. Waarbij tot slot nog wat suggesties voor mensen die het goed schijnen te doen binnen een gemeenschap. Het zijn meestal mensen die het ‘goed’ doen in het normale leven en eigenlijk een gemeenschap niet nodig hebben, de mensen met zelfvertrouwen en emotionele volwassenheid, diegenen die open staan voor andere meningen, empathisch zijn, assertief en mensen die kunnen luisteren.
Als we community’s zien als broedplaatsen voor de manier waarop we straks wereldwijd in talloze gemeenschappen willen samenleven dan is er nog wel wat werk te verrichten. Gelukkig hebben we dankzij de inspanningen van de bestaande community’s heel wat geleerd, dat wil zeggen van de kennis die ieder mens natuurlijk al lang in zich draagt. Als je ervan uitgaat dat de mensen al tienduizenden jaren rondlopen op deze planeet en dat grotendeels in gemeenschappen hebben gedaan.
Deze kennis zou je kunnen zeggen zit in ons aller DNA. Nu hebben we enkel nog het vertrouwen nodig om gebaseerd op die diepgewortelde kennis weer met elkaar te gaan samenleven in harmonie in plaats van ons tegen elkaar te laten opzetten in talloze belachelijke conflicten die niets dan ellende en gruwel brengen.
Creating a better life together, van auteur Diana Leafe Christian
Rob Vellekoop, 24 maart 2024
