Beschuldigingen zonder context
Een van de meest zorgwekkende aspecten van het artikel is het gemak waarmee termen zoals “antisemiet”, “homofoob”, “islamofoob” en “xenofoob” aan mij worden gekoppeld. Deze beschuldigingen zijn gebaseerd op selectieve tweets en uitspraken (die niet worden getoond), zonder dat enige context wordt geboden. Een voorbeeld is de bewering dat ik heb gezegd: “Homoseksualiteit in Nederland is besmettelijk (punt)” Deze uitspraak is niet slechts uit zijn verband gerukt, maar volledig ontdaan van de context waarin deze is gedaan, en belangrijker nog de uitleg die daar na een KOMMA, op volgde. Wat ik in werkelijkheid bedoelde – iets wat een nadere toelichting verdient – is volledig genegeerd.
Een journalist met een missie
Wederhoor als formaliteit
De journalistieke plicht tot wederhoor is een fundamenteel principe dat voorkomt dat eenzijdige of onjuiste verhalen worden gepubliceerd. In mijn geval werd ik slechts enkele uren voor publicatie geconfronteerd met een reeks zware beschuldigingen, waaronder antisemitisme – een beschuldiging die met slechts één (ook niet getoonde) tweet werd onderbouwd. Dit late moment gaf mij onvoldoende tijd om volledig en adequaat te reageren, en bleven mijn talloze vragen onbeantwoord. Het wekt de indruk dat het recht op wederhoor slechts een formaliteit was, bedoeld om een ethische checklist af te vinken.
Wederhoor is echter meer dan een verplicht nummer. Het is bedoeld om balans te brengen in een artikel, om het publiek een volledig en genuanceerd beeld te geven. Als een journalist besluit dit principe te minimaliseren, ondermijnt dat het vertrouwen in de pers als objectieve waarnemer.
Het grote plaatje: journalistiek als wapen
Wat de Volkskrant hier doet, past in een bredere trend waarin de journalistiek steeds vaker wordt ingezet als een middel om personen of bewegingen publiekelijk aan te vallen. Het labelen van personen met termen zoals “homofoob”, “racist” of “xenofoob” is tegenwoordig een effectieve manier om hen buiten het publieke debat te plaatsen. Het maakt een inhoudelijke discussie onmogelijk, omdat het publiek al is beïnvloed door deze negatieve framing.
Het gevaar van deze aanpak is dat het vertrouwen in de journalistiek wordt ondermijnd. Wanneer mensen ontdekken dat uitspraken en context selectief worden gebruikt om een bepaald narratief te versterken, leidt dat tot wantrouwen. Een democratie heeft een sterke, objectieve journalistiek nodig die zich niet laat verleiden tot ideologische kruistochten.
De roep om verantwoordelijkheid
Wat ik van de Volkskrant vraag, via een klacht die ik voorlegde aan de Raad voor de Journalistiek – en breder van de journalistieke sector – is geen voorkeursbehandeling. Ik vraag om zorgvuldigheid, om ethiek en om eerlijkheid. Als beschuldigingen worden geuit, moeten deze feitelijk onderbouwd en in de juiste context geplaatst worden. Als context ontbreekt, gaat het niet meer om informeren, maar om manipuleren.
Ik roep de Volkskrant op om verantwoordelijkheid te nemen voor de gemaakte fouten in dit artikel. Publiceer een rectificatie waarin de context wordt verduidelijkt en de beschuldigingen worden herzien. Laat zien dat journalistieke ethiek nog steeds de kern vormt van uw missie. Dat is niet alleen in mijn belang, maar ook in het belang van uw lezers en van de geloofwaardigheid van de journalistiek als geheel.
Dr. Gert Jan Mulder
Punta del Este, Uruguay
29 november 2024
.
