Zwemmen in zeewater is onschadelijk, maar je kinderen laten spelen in aangespoeld zeeschuim? Dat doe je beter niet. De Nederlandse overheid waarschuwt dat het schuim hoge concentraties PFAS kan bevatten. Dat zijn een groep stoffen die kankerverwekkend zijn en het immuunsysteem verzwakken, maar ook moeilijk afbreekbaar zijn waardoor ze vrijwel overal in het milieu voorkomen, al dan niet in verwaarloosbare hoeveelheden.
Zeeschuim vormt zich van nature in zout water. Het zijn afgestorven algen die door de wind en de golven ‘opgeklopt’ werden tot schuim. Vooral bij hevige wind spoelt het aan op de stranden. Tot voor kort werd het beschouwd als een geurig, niet schadelijk goedje. Maar langs de kust vond de Nederlandse toezichthouder in enkele schuim-stalen zeer hoge concentraties PFAS. Kinderen die hapjes of slokjes nemen van het schuim, zouden snel de risicodrempel voor deze chemicaliën overschrijden, waardoor de Nederlandse overheid nu met een waarschuwing komt.
De vaststelling van onze noorderburen is niet nieuw. Meer zelfs, het Nederlandse onderzoek kwam er nadat het Vlaamse onderzoeksinstituut VITO in 2021 al had ontdekt dat PFAS zich kunnen ophopen in zeeschuim. Metingen in Knokke en later De Haan leverden wisselende resultaten op. In sommige monsters waren de waarden geruststellend laag, in anderen opvallend hoog.
Naar de oorzaak is het gissen. Afzetting vanuit de Schelde is mogelijk, maar evengoed zorgen andere stromingen of oorzaken voor de ophopende PFAS. Ook aan de Noord-Amerikaanse kust werden de chemicaliën al opgemerkt in het schuim.
Kleine kinderen en surfers
Al anderhalf jaar adviseert het Vlaamse Departement Zorg om niet te spelen in zeeschuim, het niet in te slikken en na een dagje strand te douchen en de handen te wassen, zeker voor het eten. Kleine kinderen worden het kwetsbaarst geacht omdat zij relatief veel kunnen inslikken ten opzichte van hun lichaamsgewicht. Ook intensieve watersporters zoals surfers lopen volgens het departement mogelijk een hoger gezondheidsrisico. (Lees verder onder de foto)
Opspattend zeeschuim aan de kust in Zuid-Afrika. — © REUTERS
Maar strandgangers hoeven zich geen zorgen te maken, klinkt het bij het departement. Met de voeten in de branding staan is geen probleem. Wie accidenteel een slok zeeschuim binnenkrijgt, zal niet ziek worden van de PFAS die mogelijk aanwezig is. “Zolang je het niet in grote hoeveelheden inslikt of er langdurig contact mee hebt, is het risico op te veel opname van PFAS uiterst beperkt”, zegt woordvoerder Valerie Weekers.
“Zolang je het niet in grote hoeveelheden inslikt of er langdurig contact mee hebt, is het risico op te veel opname van PFAS uiterst beperkt”
Valerie Weekers
Woordvoerder Vlaams Departement Zorg
Zeeschuim is een gekend fenomeen aan de kust, maar het komt niet dagelijks voor, laat staan dat kinderen er vaak in spelen. “Er zijn andere veel grotere blootstellingsroutes dan schuim”, zegt Weekers. Mensen nemen PFAS vooral op via voeding, waaronder eigen teelt, het drinken van verontreinigd grond- of putwater en stofingestie, bijvoorbeeld kinderen die in de aarde spelen en dan met hun vuile handen in de mond zitten.
