Al ruim twintig jaar runt Koos van der Wind samen met zijn vrouw een melkveebedrijf in Montfoort. Met zeventig koeien en een passie voor natuurbeheer, ziet hij zichzelf niet alleen als boer, maar ook als rentmeester. Hij heeft moeite met de manier waarop het stikstofdebat wordt gevoerd. “Wat ik zie, is dat het beleid vooral gericht is op papieren winst, niet op echte natuurverbetering”, vertelt hij. “In de Provincie Utrecht willen ze 100.000 huizen bouwen en compenseren met 10.000 hectare nieuwe natuur. Dat land halen ze bij boeren weg. Kijk eens naar de polder Broek en Blokland tussen IJsselstein en Montfoort. Daar zaten vroeger weidevogels. Nu Staatsbosbeheer het gebied beheert, wordt er geen mest uitgereden en alles wordt na 15 juni gemaaid. Daardoor zijn er veel minder insecten en zijn de weidevogels weggetrokken. Juist op bemeste landbouwgrond zie je meer biodiversiteit. Bij ons hebben we een plasdras (grasland met waterstand — red.) aangelegd en is er uitgesteld maaibeheer. Nu zien we tientallen nesten, waar dat er eerst maar een paar waren.” Voor Van de Wind symboliseren de weidevogels wat er misgaat in het natuurbeleid. “De grond die Staatsbosbeheer beheert, is verschraald. Er zit nauwelijks nog leven in de bodem. Dat komt doordat er geen mest meer wordt uitgereden.
Arme grond houdt slecht water vast, neemt minder stikstof op én heeft minder biodiversiteit dan boerenland. En toch krijgen wij als boeren de schuld van alles wat misgaat met de natuur.” Stikstof wordt volgens hem als wapen ingezet tegen de boer. “Stikstofoxide uit industrie en verkeer is giftig, maar ammoniak uit mest is dat niet. Sterker nog, ammoniak wordt in moderne dieselmotoren gebruikt om schadelijke stoffen af te breken. Het reinigt de lucht. Ik slaap liever een nacht in een stal met zeventig koeien, dan naast een draaiende dieselmotor zonder AdBlue.”
Het is een visie die haaks staat op het gangbare narratief. PvdA-Groenlinks-leider Frans Timmermans zei in Bar Laat vorige week dat “er een soort deken ligt over onze natuur, waardoor bepaalde planten verdwijnen en er een monocultuur van andere planten ontstaat. Daardoor verdwijnen insecten, daardoor gaat de waarde van onze grond omlaag, de kwaliteit van de grond omlaag. Uiteindelijk wordt het een bedreiging voor de gezondheid van onze kinderen en kleinkinderen. Dat mogen we niet laten gebeuren”, zei hij. Greenpeace boekte afgelopen maand in de rechtbank zelfs een overwinning op de staat. De belangenorganisatie dwong af dat Nederland op 31 december 2030 50 procent van de oppervlakte van de stikstofgevoelige natuur onder de grenswaarde moet hebben gebracht. Het dwong minister Wiersma ertoe in haar kabinetsstatement afscheid te nemen van het BBB-standpunt dat al sinds 2020 wordt gebezigd, zoals nog op de BBB-website staat: “deze onzalige stikstofwet moet van tafel”.
Voor chemicus en wetenschapper Jaap Hanekamp is het een bevestiging wat hij al langer ziet: we kijken naar “een politiek machtsspel”. Hij noemt de overwinning van Greenpeace een pyrrusoverwinning. “De rechter baseert zich op pseudowetenschap en een fout uitgangspunt: dat alleen stikstof de natuur zou aantasten. Politici en natuurorganisaties houden krampachtig vast aan dit verhaal, omdat het hen macht geeft. Het heeft niets met natuur te maken. Stikstofdepositie is niet hetzelfde als natuurkwaliteit. Door dit spookbeeld te creëren, heeft men een hele ngo-industrie opgetuigd rond stikstofreductie.” Volgens Hanekamp is het Aerius, het rekeninstrument dat de toestemmingsverlening onder de Omgevingswet van de overheid ondersteunt, in combinatie met de kritische depositiewaarden, de oorzaak van de problematiek. “Aerius is een prul van een programma met een gerapporteerde onzekerheidsmarge van minimaal 70 procent. Recentelijk meldde het RIVM dat de belangrijkste droge N-depositie (stikstofdepositie — red.) een onzekerheidsmarge van maar liefst 124 procent heeft. De onzekerheid van Aerius is nog veel groter. Stikstofdepositie is een complexe kwestie die je niet kunt samenvatten in een paar cijfers met ongespecificeerde onzekerheden. Bovendien is stikstof niet per definitie schadelijk. Het is een voedingsstof die planten nodig hebben. Verandert de stikstofdepositie, dan kan op de hele lange termijn de vegetatie veranderen. Dat betekent nog niet dat de natuur achteruitgaat. En: stikstof is maar een van de vele factoren die natuur beïnvloeden.”
Dat de software opgenomen werd in de wet, is volgens hem dan ook waar het fundamenteel fout is gegaan. Hanekamp verwacht dat het nog lang duurt voordat het recht wordt gezet. “De echte wetenschap is allang doorgegroeid, maar de oude garde wil vasthouden aan de oude rommel.” Voor die oude garde heeft hij geen goed woord over. “Wetenschap hoort nieuwsgierig en kritisch te zijn, maar wat ik ook zie, is een industrie van onderzoekers die keer op keer hetzelfde zeggen om subsidies binnen te halen. Het is een verdienmodel geworden.”
Voor Forum voor Democratie-Tweede Kamerlid Lidewij de Vos is de stikstofcrisis een voorbeeld van hoe politiek zich gevangen laat nemen door wat zij noemt pseudowetenschap. Zij schreef er zelfs een boek over genaamd Niemand in de Cockpit, samen met partijleider Thierry Baudet, die ze tot begin maart vervangt vanwege vaderschapsverlof. “De stikstofnormen zijn niet bedacht omdat er een stikstofprobleem was, maar omdat men een manier zocht om de natuur te monitoren. De stikstofnormen zijn daarvoor ongeschikt en daarom zitten we nu in een papieren crisis”, zegt ze. “In feite houdt de rechter de overheid in de Greenpeace-uitspraak alleen aan haar eigen regels. Het probleem is dat de overheid zich door zo’n uitspraak laat gijzelen. Als de overheid zou erkennen dat ze het probleem zélf heeft veroorzaakt en dus ook zélf kan oplossen zonder meer stikstofbeleid in te voeren, zou er geen probleem zijn en had de rechter ook geen poot om op te staan.” De Vos pleit ervoor, de stikstofnormen uit de wet te halen. “Dit zijn volstrekt onrealistische normen die gebaseerd zijn op korte laboratoriumproeven en computermodellen. Zelfs als je alle economische activiteit in Nederland zou stilleggen, worden ze nog niet gehaald. Het is een farce.”
Toch is De Vos hoopvol dat er een verandering gaat komen. “Met deze nieuwe rechtszaken wordt het steeds zichtbaarder dat het stikstofbeleid niet logisch is. Het probleem is dat het kabinet blijft vasthouden aan de verkeerde uitgangspunten. Zolang men blijft denken dat stikstofreductie noodzakelijk is, komen we hier niet uit. Het is tijd voor een fundamenteel andere benadering, waarbij we kijken naar de daadwerkelijke staat van de natuur en niet naar abstracte normen. Dat is waar FVD voor pleit. Ieder Natura 2000-gebied in Nederland heeft al een zogeheten beheerplan”, zegt ze. “Hierin staat uitgewerkt op welke wijze dat gebied het beste beheerd kan worden. Daarnaast houdt onze overheid in zogeheten gebiedsinformatieformulieren bij hoe onze natuur ervoor staat en blijkt daaruit dat meer dan 80 procent in goede of uitstekende staat verkeert. Kortom, we monitoren de natuur al.”
Van de Wind vreest dat de boeren uiteindelijk de prijs betalen. “Als het beleid doorgaat, worden boeren massaal uitgekocht. Maar wie gaat ons voedsel dan produceren? Mensen leren niet van de geschiedenis. Tijdens de hongerwinter kwamen ze naar het platteland voor eten. Denk je dat dat nu niet kan gebeuren?” Hanekamp besluit met de opmerking dat het huidige beleid “miljarden euro’s kost en nergens toe leidt. De natuur is er niet mee geholpen en de samenleving verliest vertrouwen in wetenschap en politiek.”
Source: http://deanderekrant.nl/nieuws/laat-bbb-boeren-in-de-steek-2025-02-03
.
