De Europese ministers van Milieu hebben de omstreden natuurherstelwet maandag goedgekeurd. De wet zat al maanden geblokkeerd op het niveau van de Raad van de Europese Unie, waarin de ministers van de lidstaten zetelen, maar de Oostenrijkse groene minister Leonore Gewessler kondigde zondag aan dat haar land dan toch vóór de wet zou stemmen, wat meteen de deur openzette voor de goedkeuring. De goedkeuringsprocedure kent meteen haar definitieve beslag… tenzij een klacht van de Oostenrijkse bondskanselier nog roet in het eten gooit.
Natuurherstelwet
De natuurherstelwet is een onderdeel van de Europese Green Deal en is bedoeld om de achteruitgang van de Europese natuur af te remmen en te herstellen. Tegen 2030 moeten in minstens 20 procent van alle land- én zeegebieden in Europa herstelmaatregelen worden ingevoerd. Tegen 2050 moet dit worden uitgebreid naar alle ecosystemen waar herstel nodig is. De lidstaten zullen zich aan gedetailleerde doelstellingen moeten houden voor elke van de habitattypes in het toepassingsgebied van de wet.
De natuurherstelwet is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een belangrijke trofee in de strijd voor natuur en klimaat, maar dus ook voor de steeds luidruchtigere beweging van mensen die vinden dat het te hard gaat. Er is onder meer veel weerstand onder boeren, die al grote moeite hebben om aan de huidige regelgeving te voldoen en nog strengere milieuregels als een bedreiging voor hun bedrijven zien. Pleitbezorgers wijzen er juist op dat het behoud van de soortenrijkdom cruciaal is voor de natuur én voor het remmen van klimaatverandering.
Al in 2023 bereikten de onderhandelaars van het Europees Parlement en de Raad (de lidstaten) een politiek akkoord over de wet. Ondanks pogingen van de Europese Volkspartij (EVP) om dat akkoord te kelderen, kreeg het afgelopen voorjaar toch groen licht van het Parlement. De daaropvolgende goedkeuring door de lidstaten had een formaliteit moeten zijn, maar bleek dat allerminst. Omdat Hongarije en Nederland plots tegen waren, was de vereiste gekwalificeerde meerderheid niet meer voorhanden. Die houdt in dat minstens 15 van de 27 lidstaten, die samen 65 procent of meer van de Europese bevolking vertegenwoordigen, vóór stemmen.
Omdat de Vlaamse regering tegen is, moest België zich in het dossier onthouden. Intussen zoemde in Europese kringen rond dat premier Alexander De Croo (Open VLD) pogingen ondernam om de wet tegen te houden, ondanks het feit dat ons land sinds 1 januari de Raad voorzit en als ‘honest broker’ het dossier net tot een goed einde moet brengen.
“Werk van lange adem”
Dat is nu dus toch gelukt, en dat heeft alles te maken met de gewijzigde houding van Oostenrijk. Minister van Milieu Leonore Gewessler drukte maandag op het groene knopje omdat, zo argumenteerde ze voor aanvang van de vergadering, vorige week deelstaat Wenen haar positie had bijgesteld en daardoor het hele Oostenrijkse standpunt veranderde. “Daarenboven heb ik altijd gezegd dat als er een manier is om de wet goed te keuren, ik dat zou doen”, zei Gewessler. Ook niet onbelangrijk is dat Oostenrijk in september naar de stembus trekt voor parlementsverkiezingen.
De stem van Gewessler bleek uiteindelijk het verschil te maken. Na een debat waarin alle lidstaten hun positie nogmaals toelichtten, bleek de gekwalificeerde meerderheid bereikt. Twintig van de 27 lidstaten stemden voor, zes stemden tegen (Finland, Italië, Hongarije, Nederland, Polen, Zweden), enkel België onthield zich.
De vergadering van de milieuministers werd, in naam van het Belgische EU-voorzitterschap, voorgezeten door de Brusselse minister Alain Maron. “De wet is het resultaat van een werk van lange adem, dat zijn vruchten heeft afgeworpen. We mogen geen pauze nemen als het gaat om de bescherming van ons milieu”, reageerde hij meteen.
“Vandaag kiest de Raad van de EU ervoor om de natuur in Europa te herstellen en zo de biodiversiteit en de leefomgeving van de Europese burgers te beschermen”, zei Maron. “Het is onze plicht om te reageren op de noodsituatie die voortvloeit uit de ineenstorting van de biodiversiteit in Europa, maar ook om de Europese Unie in staat te stellen haar internationale verbintenissen na te komen die werden geformuleerd tijdens de COP15 en in het akkoord van Kunming-Montreal in december 2022.” Volgens hem zal de Europese delegatie met de natuurherstelwet op zak “met opgeheven hoofd” naar de volgende COP kunnen gaan, die eind oktober plaatsvind in Cali (Colombia).
“Intern Oostenrijks dispuut”
Voor de milieuraad maandag van start ging, zei Maron nog eens te hebben gedubbelcheckt of de Oostenrijkse minister haar goedkeuring wel kon geven, vermits de regering in Wenen over de kwestie verdeeld is. Bondskanselier Karl Nehammer, van de conservatieve ÖVP, schreef zondagavond nog een brief aan premier Alexander De Croo waarin hij argumenteerde dat Gewessler niet het recht heeft haar goedkeuring te geven omdat er in Oostenrijk geen consensus is over de zaak. “Het is wel degelijk wettelijk”, zei Maron. “De minister kan rond de vergadertafel en in de zaal haar fiat geven, het lijdt geen twijfel dat het hier zo werkt. Voor het overige is dit een intern Oostenrijkse dispuut.”
Na de goedkeuring van de natuurherstelwet kondigde Nehammer meteen aan naar het Europees Hof van Justitie te stappen omdat volgens hem Gewessler haar boekje te buiten is gegaan. “We gaan ervan uit dat het Hof snel uitspraak zal doen, zodat de lidstaten nog niet meteen herstelplannen moeten indienen en de overregulering er dus niet komt.”
Hier staat ingevoegde content uit een social media netwerk dat cookies wil schrijven of uitlezen. U heeft hiervoor geen toestemming gegeven.
“Moet gevolgen hebben voor regeerakkoorden”
De goedkeuring van de natuurherstelwet kan niet zonder gevolg blijven voor de regeerakkoorden die binnenkort worden geschreven. Dat zegt Groen in een reactie op de stemming.
Groen heeft het over een belangrijke overwinning voor natuur, klimaat en economie. “Natuur- en klimaatbeleid vormen de ruggengraat van onze economie. Vraag maar aan alle boeren die niet zonder proper water, gezonde bodems of bijen om te bestuiven kunnen. En dan hebben we het nog niet over de gevolgen van de klimaatcrisis waar al onze bedrijven, ondernemers en industrie de gevolgen van zullen voelen.”
Voorzitter Jeremie Vaneeckhout roept de partijen die de nieuwe regeringen voorbereiden op om rekening te houden met de nieuwe wet. “De stemming van de natuurherstelwet zet de zaken op scherp”, zegt hij. “Natuur- en klimaatbeleid hoort verankerd te zijn in elk regeerakkoord. Europa kiest vandaag met de natuurherstelwet voor de bescherming van onze natuur en gezondheid, nu is het tijd voor de ambitieuze uitvoering ervan.”