Het gebruik van internet, online diensten en andere digitale hulpmiddelen is in 2023 opnieuw verder toegenomen, maar toch blijft 40 procent van de Belgische bevolking digitaal kwetsbaar. Daarmee zit ons land weer op het niveau van voor de coronacrisis. Die grote groep gebruikt nooit internet, of hun digitale kennis laat te wensen over. Dat blijkt vrijdag uit de nieuwe Barometer voor digitale inclusie, opgesteld in opdracht van de Koning Boudewijnstichting.
“Het gaat nog steeds te snel”, stelt onderzoeker Koen Ponnet (UGent). “Het is aan de banken en de overheid om hun verantwoordelijkheid te nemen en ervoor te zorgen dat iedereen mee is, of hulp kan zoeken. Want niet iedereen heeft een netwerk waar ze met vragen terechtkunnen.”
“De steeds snellere digitalisering van onze samenleving gaat niet gepaard met een evenredige toename van de digitale vaardigheden”, stelt de stichting vast. “Veel mensen, en dan vooral wie ook op sociaal, economisch en cultureel vlak al kwetsbaar is, zijn nog steeds niet in staat ten volle te profiteren van de toenemende digitalisering van onze maatschappij.”
Bij de vorige barometer, over 2021, was 46 procent van de bevolking digitaal kwetsbaar. Nog eens twee jaar eerder, en dus voor de digitale versnelling van de coronaperiode, was 40 procent ook al digitaal kwetsbaar.
5 procent nooit op het internet
Vandaag stelt de KBS vast dat 5 procent nooit op het internet surft, en nog eens 35 procent te weinig digitale kennis heeft. Hoewel België dus wel vooruitgang maakt, zit ons land onder het Europese gemiddelde, en fors onder de score van onze buurlanden.
Een van de opvallende vaststellingen is dat een kwart van de mensen die leven in een huishouden waar per maand minder dan 1.400 euro binnenkomt, enkel over een smartphone beschikt om online te gaan. Dat maakt het voor die groep moeilijk om administratie te doen of een sollicitatiebrief op te stellen. Bij personen met een hoog inkomen heeft slechts 7 procent enkel een smartphone.
Verschillende vaardigheden bepalen het niveau van digitale kwetsbaarheid. Daarbij valt op dat het behaalde niveau over de jaren heen relatief stabiel blijft. “De snelle en constante evolutie van digitale technologieën wordt niet gevolgd door een versnelling van vaardigheden”, stelt de stichting vast. Vooral online veiligheid blijkt moeilijk: 28 procent kent er niks van, nog eens 30 procent beoordeelt zijn of haar kennis als beperkt. En hoewel online criminaliteit grote gevolgen kan hebben, zegt slechts een kwart zich zorgen te maken om hun online veiligheid.
Mythes
Algemener stelt de KBS vast dat het een mythe is dat alle jongeren digital natives zijn. De digitale vaardigheden van ruim de helft van de laaggeschoolde jongeren zijn slecht, tegenover 10 procent bij hun hooggeschoolde leeftijdsgenoten. In vergelijking met de vorige barometer is die kloof meer dan verdubbeld.
De trage vooruitgang in de cijfers maakt voor de organisatie “duidelijk dat de digitale wereld voor veel personen, zeker voor wie zich in een sociaal, economisch en cultureel kwetsbare positie bevindt ontoegankelijk is en blijft”. Op korte termijn zal dat niet substantieel verbeteren, vreest de stichting. Wat de KBS betreft, moet digitale inclusie blijvend gepromoot worden, maar moeten ook “hoogwaardige alternatieven voor online diensten aangeboden blijven worden”. Het gaat dan om face-to-face- of telefonische contacten.