Het is op vraag van de Vlaamse regering dat onderzoekers sinds 2017 regelmatig in kaart brengen hoeveel geld er vanuit Vlaanderen naar de andere gewesten vloeit, de befaamde ‘transfers’. Het gaat niet om een blanco cheque die Vlaanderen aan Wallonië geeft. Professoren Willem Sas en Tom Truyts van de KU Leuven onderzoeken alle geldstromen tussen de gewesten.
Eén zo’n geldstroom die de onderzoekers gebruiken voor hun berekening komt uit de personenbelastingen. Ze vergelijken de betaalde belasting van elke burger met het federale gemiddelde. Zo betaalden de 50 procent armste Belgen in 2015 gemiddeld 927 euro belastingen, terwijl de rijkste helft Belgen gemiddeld 13.659 euro betaalde. Het federale gemiddelde bedroeg 7.293 euro. Wie meer betaalt dan het gemiddelde ‘draagt bij’ en wie minder betaalt is ‘ontvanger.’
Hetzelfde geldt voor de bijdragen en uitkeringen in de sociale zekerheid. Ook daar zijn er grote verschillen in wat mensen bijdragen of ontvangen. “Goed betaalde werknemers betalen meer sociale bijdragen dan gemiddeld, en mensen die geen bijdragen betalen zoals zieken, werklozen of gepensioneerden betalen minder dan gemiddeld”, klinkt het.
Rijke West-Vlamingen
Ons systeem zorgt op die manier voor miljoenen kleine financiële stroompjes tussen alle burgers van dit land. “Van rijke Vlamingen naar arme Brusselaars, maar ook van rijke Walen naar arme Vlamingen, van rijke West-Vlamingen naar arme West-Vlamingen, enzovoort”, zeggen de onderzoekers. Het onderzoek van Sas en Truyts focust – op vraag van de Vlaamse overheid – op de financiële stromen tussen de gewesten, dus door die miljoenen micro-stroompjes per gewest op te tellen.
Vlaanderen – en ook het Brussels Hoofdstedelijk Gewest – draagt zo meer bij dan het ontvangt. In 2020 stroomde vanuit Vlaanderen 5,9 miljard euro naar de andere gewesten. Toen zat er net een dipje in de transfers vanuit Vlaanderen, omdat de coronacrisis een gat sloeg in de inkomsten. Daarna stegen de bedragen weer fors, tot liefst 8,5 miljard euro in 2023. Omgerekend komt dat neer op 1.259 euro per Vlaming. Voor de Brusselaars loopt dat bedrag zelfs op tot 2.100 euro per inwoner. Walen daarentegen ontvangen gemiddeld 3.019 euro per persoon.
Inflatie
Belangrijke nuance: dat getal houdt geen rekening met de inflatie, terwijl die er net voor zorgde dat de bedragen zo explodeerden. Voor een eerlijker beeld drukken de onderzoekers de transfers daarom uit in percentages van de gehele Belgische economie of het Belgische Bruto Binnenlands Product (BBP). Daaruit blijkt dat de transfers vanuit Vlaanderen net dalen. Van 1,98 procent van het BBP tot 1,47 procent in 2023. Volgens prognoses zou dat aandeel de komende jaren verder dalen naar 1,29 procent in 2028.
De zesde staatshervorming heeft daarin een belangrijke rol gespeeld omdat sinds 2015 ongeveer een kwart van de personenbelasting naar de gewesten is overgeheveld. Ook neemt Vlaanderen een almaar groter deel van de koek door de sterk verouderende bevolking: de pensioenen en uitgaven in de gezondheidszorg wegen hier steeds zwaarder door. Dat tempert de uitgaande transfers.
