Dat Israël überhaupt mag deelnemen aan het Eurovisiesongfestival, stuit al maanden op protest. Een gewelddadige tegenaanval in de Gazastrook maakte in zeven maanden tijd al meer burgerslachtoffers dan in twee jaar Russische invasie in Oekraïne. En Rusland werd meteen gebannen van het liedjesfestival.
Israël heeft veel aanhangers die zelf niet in Israël wonen en dus wél op een Israëlische inzending kunnen stemmen
Het leidt tot betogingen, opiniestukken, pancartes, boycots en boegeroep in het publiek. Dat het festival met Moroccanoil een (ondanks de naam) Israëlisch bedrijf als hoofdsponsor heeft, speelt volgens critici mee.
Maar veel stemmers vinden de deelname duidelijk wél terecht. Want toen de Italiaanse omroep RAI na de halve finale tegen alle regels in de resultaten van de stemming toonde, bleek Israël (39%) afgetekend eerst, voor Nederland (7%). Door de grote kloof schiet de Israëlische inzending bij gokkantoren meteen naar de tweede plaats, na Kroatië.
1. Israël riep op
Een van de verklaringen voor die grote populariteit? De Israëlische overheid mobiliseerde massaal om te stemmen tijdens de halve finales via Facebook, Instagram, Tiktok en X. “Dit is het moment, op het grootste podium van de wereld”, staat er op de officiële social media-accounts van de staat Israël. Ze legden vooraf uitvoerig uit hoe je kon stemmen. En toen het tijd was: “This is not a drill, stem Eden.” (Lees verder onder de post)
Hier staat ingevoegde content uit een social media netwerk dat cookies wil schrijven of uitlezen. U heeft hiervoor geen toestemming gegeven.
Ook heel wat ambassades in Europese landen verspreidden zelf een boodschap om te stemmen. Die van de Belgische ambassadrice pikte in op de pancarte die de VRT-vakbonden net voor de uitzending toonden: “Schaam je, VRT. Om tegengewicht te bieden tegen deze verachtelijke mensen, die tv-zendtijd overnamen om anti-Israëlische leugens te tonen aan kijkers van het Eurovisiesongfestival: stem #14 voor Eden.”
2. Ruime diaspora
Dat zo’n campagne zinvol kan zijn, heeft natuurlijk voor een stuk te maken met de diaspora. Israël heeft veel aanhangers die zelf niet in Israël wonen en dus wél op een Israëlische inzending kunnen stemmen.
“Israël gaat hoog eindigen zaterdag, punt. Het is een van de meest onvoorspelbare edities sinds jaren. Wat er gaat gebeuren als het wint, daar wil momenteel niemand over nadenken”
Peter Van de Veire
VRT-commentator
Dezelfde mechaniek leidt ertoe dat België vaak veel punten geeft aan buurlanden Nederland en Frankrijk. Toen Turkije nog meedeed, kreeg het dankzij de grote Turkse gemeenschap vaak de twaalf punten uit ons land, Frankrijk, Duitsland en Nederland. En in vredevoller tijden was Rusland steevast zeker van veel punten uit Azerbeidzjan, Oekraïne, en Armenië, Moldavië en Wit-Rusland.
“Er zit altijd een geopolitiek smaakje aan het stemgedrag”, zegt professor internationale politiek David Criekemans (UAntwerpen). “In 2022 was er bijvoorbeeld de grote solidariteit voor Oekraïne. Mochten de Palestijnen lid zijn van Eurosong, zouden we misschien iets anders zien.”
3. De hele wereld stemt mee
Niet alleen in de andere Europese landen, ook op veel plaatsen elders in de wereld wonen veel mensen met joodse roots. En ja, ook wie niet in een van de deelnemende landen woont, mag stemmen. “Zij mogen stemmen op wie ze maar willen”, zegt VRT-commentator Peter Van de Veire. “Al die stemmen uit rest of the world worden meegeteld als één extra land.”
“Alle commotie rond de deelname van Israël werkt misschien ook omgekeerd: ‘ocharme dat meisje waar iedereen nu zo op stampt, ze is nog maar 21’”
Peter Van de Veire
VRT-commentator
“Dat kan hen ook in de finale nog een voordeel opleveren”, merkt André Vermeulen op. “Tijdens de finale stemt in elk land ook een vakjury mee, die telt voor de helft van de stemmen. Maar voor rest of the world is er geen vakjury. Daardoor weegt de televoting net iets zwaarder door in de einduitslag.”
4. Medelijden met de zangeres
Tijdens een persconferentie met andere artiesten kreeg de Israëlische zangeres de vraag wat het met haar deed dat haar aanwezigheid risico en gevaar veroorzaakte voor andere deelnemers. “Je hoeft niet te antwoorden”, zei de moderator. De Nederlandse inzending Joost Klein riposteerde meteen: “Waarom niet?” Eden antwoordde wél, en oogstte applaus: “We zijn hier voor de muziek, en alle voorzorgsmaatregelen worden genomen. Dus ik denk dat het veilig is voor iedereen.” (Lees verder onder de foto)
Sommige toeschouwers keerden de zangers letterlijk de rug toe. Eén man had zelfs een blinddoek mee en hield zijn handen voor zijn oren. — © via REUTERS
“Dat was heel moedig van haar”, zegt Van de Veire. “Alle commotie rond de deelname van Israël werkt misschien ook omgekeerd: ‘ocharme dat meisje waar iedereen nu zo op stampt, ze is nog maar 21.’”
5. Het is een goed liedje
Verenigd door muziek, dat is de slogan van die Eurovisiesongfestival. Organisator EBU grijpt elke kans om te benadrukken dat het géén politieke wedstrijd is. Misschien zijn veel stemmers gedreven door een puur muzikale keuze. (Lees verder onder de foto)
Volgens Peter van de Veire kan Israël hoog eindigen: “Het is echt goed gedaan: goede act, goed gezongen, goede Eurovisie-song.” — © Alma Bengsston / EBU
“Het is echt goed gedaan: goede act, goed gezongen, goede Eurovisie-song”, zegt Van de Veire. “Israël gaat hoog eindigen zaterdag, punt. Het is een van de meest onvoorspelbare edities sinds jaren. Wat er gaat gebeuren als het wint, daar wil momenteel niemand over nadenken. Maar toen Oekraïne won, was snel duidelijk dat het volgende festival niet in Kiev zou plaatsvinden.”
“Ik word er eerlijk gezegd niet warm van”, zegt Vermeulen. “Het is een goede zangeres, maar ik ben er niet wild van. Het doet mij weinig, maar dat is wel het geval bij meer liedjes die de finale haalden. Hoe ver ze raakt, zal voor een groot deel van de vakjury’s afhangen.”
LEES OOK. The party’s over: Mustii mét vredesboodschap niet naar de finale, Joost Klein haalt het wel
