Defensie eist in alle twaalf provincies agrarische, natuur- en
woongebieden op voor een “grotere, beter uitgeruste en goed
geoefende krijgsmacht om onze veiligheid te waarborgen”. Die
gebieden wil Defensie gebruiken onder andere als vliegbasis voor
F-35-straaljagers, een ‘springterrein’ voor explosieven, oefenterreinen voor drones en helikopters, en uitbreiding van munitieopslag. Dat laatste is een eis van de Navo. Honderden boeren,
bewoners en bedrijven in onder meer Dalfsen, Dronten, Toldijk,
Weerselo en Zevenaar leven momenteel in onzekerheid, omdat
onduidelijk is of ze gedwongen zullen worden te vertrekken.
Defensie wil via het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie (NPRD)
agrarische, natuur- en woongebieden
omzetten in militair gebied voor dertien
verschillende doeleinden, zoals grootschalige munitieopslag, snel inzetbare
munitieopslag, explosie-oefenterrein,
vliegroutes met oefengebied voor onbemande vrachtdrones en onbemande
helikopters. Volgens Defensie zijn gebieden binnen een straal van 700 meter
van munitiedepots te gevaarlijk om te
wonen, waardoor bewoners en bedrijven
gedwongen zijn te vertrekken.
Een minstens zo ingrijpende behoefte
van de krijgsmacht is volgens Defensie-woordvoerder Peter Honings de
stationering van F-35’s. De huidige
standplaatsen van de luidruchtige straaljagers zijn Volkel en Leeuwarden. Voor
45 straaljagers wordt nu meer ruimte
gezocht. Bovendien is er bij tijd en wijle
ruimte nodig voor transportvliegtuigen
en toestellen uit het buitenland. Defensie onderzoekt daarom of het beter is
de huidige vliegbases uit te breiden of
nieuwe locaties in gebruik te nemen. Het
ministerie liet haar oog daarvoor vallen
op de luchtmachtbases Gilze en Rijen,
Woensdrecht, Eindhoven of het reactiveren van locatie De Peel. Medegebruik van
de civiele luchthavens Lelystad, Twente
en Eelde wordt ook overwogen.
De Navo, de nieuwe werkgever van Mark
Rutte, eist van Nederland meer locaties voor snel inzetbare munitieopslag.
Kandidaten voor één grote of meerdere
kleinere depots zijn Lemmer en Kollummerwaard Oost en West (Friesland), Luddeweer en Slochteren (Groningen), Exloo en Wezup (Drenthe) en
Tjuchem (Groningen). Als extra locatie
voor grootschalige munitieopslag wordt
gekeken naar één grote of twee kleinere.
In aanmerking komen Biddinghuizen en
Dronten (Flevoland), Dalfsen en Weerselo (Overijssel), Hummelo, Zevenaar, Zoelen Oost en West (Gelderland). Gemeente
Duiven en Zevenaar hoopt dat Defensie
terughoudend is met ‘het opeisen van
nieuwe gronden’ en allereerst haar eigen
terreinen goed benut. Ook voor andere doeleinden, zoals oefenterrein voor
ontploffingen en helikopterlandingen,
worden in Nederland locaties onderzocht.
In juni en juli worden door het hele land
in elke provincie en de gemeente Vlieland, informatieavonden georganiseerd
om burgers over het NPRD te informeren. Zo hoorden Dalfsenaren tijdens een
bijeenkomst 10 juni in Zwolle tot hun
grote verbazing dat hun gemeente was
geselecteerd als potentieel munitieopslaggebied. Woningen in zone A of B,
respectievelijk binnen 400 of 700 meter
afstand, zouden onbewoonbaar worden.
Gebouwen in zone C (binnen 1700 meter
van het depot) kunnen schade ondervinden bij een ongeluk, maar mogen in de
meeste gevallen wel bewoond worden.
Deze onbewoonbare A- en B-zones voor
de gezochte alternatieven voor grootschalige munitieopslag betreffen alleen al 312
woonhuizen en bedrijven, waarvoor de
besluiten van de overheid in spanning
afgewacht worden door de bewoners. Zo
betreft het onder andere 104 woningen in
het Gelderse Hummelo, 24 in het Overijsselse Weerselo en 39 in het Gelderse
Zevenaar. Met bewoners, wier huizen,
boerderijen of bedrijven op de slooplijst
komen of in waarde dalen door de plannen, gaat Defensie volgens Honings in
gesprek om tot een schikking te komen:
“Heel soms komt er een Kroonbesluit via
de rechter voor onteigening, maar meestal loopt het anders”.
Honden- en kattenpension Jet Dogs ligt
precies in het gebied in Zevenaar dat onderzocht wordt voor grootschalige munitieopslag. Eigenares Jet Broer woont en
werkt bij het dierenpension en zou dus
moeten vertrekken wanneer de plannen
van Defensie doorgang vinden. Ze was
niet op de hoogte van de ingrijpende
plannen. Ze is verbaasd dat de gemeente
haar hierover niet heeft geïnformeerd.
“Ja, maar dat gaat dus niet zo gebeuren.
Ik ga niet vertrekken. Ik zit hier met m’n
bedrijf. Waarom zetten ze die opslag niet
bij het kabinet in Den Haag? De boeren
hier in de buurt willen ze ook al weg
hebben.” Broer zou de burgemeester hier
graag over spreken.
De milieueffecten van de plannen worden
de komende tijd in kaart gebracht met
een planMER, waarbij naar de impact
gekeken wordt op gezondheid en veiligheid voor mens, bodem, water, natuur
en cultuur. De nieuwe militaire gebieden
worden door het nieuwe kabinet in 2025
toegewezen in de Vaststelling Nationale beleidsvisie NPRD en onderbouwd met
een definitieve milieueffectenrapportage (MER). Demissionair staatssecretaris
Christophe van der Maat liet begin dit
jaar in een Defensiemagazine in elk geval
weten dat “als we vrijheid willen, dan
moeten we de hinder accepteren”.