Veel ruchtbaarheid is er niet aan gegeven, maar op 26 maart heeft de Europese Raad (de EU-lidstaten) groen licht gegeven aan een herziene ‘eIDAS-verordening’. Het Europees Parlement en de Europese Commissie waren al eerder akkoord gegaan. ‘eIDAS’ staat voor Electronic Identification And Trust Services. Onder de nieuwe regelgeving zijn lidstaten verplicht al hun burgers een ‘digitale identiteit portemonnee’ aan te bieden. De Nederlandse overheid zal dit vanaf 1 januari 2025 gaan doen, zo staat te lezen op de website van de Digitale Overheid.
Met de id-wallet kunnen burgers zich straks “digitaal identificeren, persoonlijke gegevens delen en digitaal ondertekenen bij publieke en private dienstverleners in Nederland en in andere Europese lidstaten”, meldt de Digitale Overheid. Hoe de id-wallet er precies uit gaat zien weten we nog niet, maar uit de EU-verordening blijkt dat dit ‘paspoort’ veel meer gegevens kan bevatten dan alleen identiteitsgegevens. Zo komt er ruimte voor zowel ‘officiële’ documenten, zoals gezondheidsgegevens, vaccinatiestatus, gegevens van uitkeringsinstanties, als ‘onofficiële’ documenten, zoals treinkaartjes en toegangskaarten voor evenementen. De id-wallet kan dus uitgroeien tot een digitaal instrument waarmee burgers al hun zaken kunnen regelen – én waarmee de overheid burgers volledig kan controleren.
Dat laatste is zeker niet de bedoeling, bezweert de EU. Privacy staat voorop, zo valt te lezen in de verordening. Daarbij blijft het digitale paspoort vrijwillig, zo is de belofte. “Niemand kan worden gediscrimineerd op basis van het niet gebruiken van de id-wallet”, stelt de Europese Commissie. De website van de Nederlandse Digitale Overheid meldt: “Het wordt niet verplicht om een id-wallet te gebruiken om zaken te regelen met de overheid. Dat vindt de Tweede Kamer belangrijk en het kabinet deelt die mening.”
De vraag is wat die beloften in de praktijk waard zullen zijn. In Griekenland, waar de id-wallet in 2022 al is ingevoerd en 17 procent van de burgers er al één heeft, hebben het ministerie van Sport en het ministerie van Digitaal Bestuur bekendgemaakt dat het vanaf 9 april 2024 officieel verplicht is een id-wallet te hebben om toegang te krijgen tot sportstadions. Om clubs en toeschouwers tijd te geven om zich aan te passen, zal de regel pas met ingang van het nieuwe seizoen worden gehandhaafd. Brussel heeft voor zover bekend geen protest aangetekend tegen het Griekse besluit.
Ook niet erg geruststellend is dat de EU en de VS al enige tijd bezig zijn hun plannen voor invoering van een digitale identiteit op elkaar af te stemmen. “We richten ons nu op het identificeren van mogelijkheden voor trans-Atlantische compatibiliteit en samenwerking op het gebied van digitale identiteit”, zo werd bekendgemaakt na een ministeriële bijeenkomst van het Trade and Technology Council, eerder deze maand in Leuven, waar vertegenwoordigers van de EU en de VS met elkaar spraken.
