Ursula von der Leyen hield op 18 juli in het Europees Parlement een vlammend betoog om de Parlementsleden ervan te overtuigen in te stemmen met haar herbenoeming als ‘president’ van de Europese Commissie. Met succes, want van de 720 Parlementsleden gingen er 401 akkoord. Waarschijnlijk kreeg Von der Leyen de steun van de drie oude machtsblokken in het Europees Parlement – de Europese Volkspartij (188 zetels, waaronder CDA), de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (136 zetels, waaronder PvdA) en Renew Europe (77 zetels, waaronder D66, VVD, Volt). Zeker weten doen we dit niet, want de stemming in het Huis van de Europese Democratie was geheim.
Hierbij een kleine bloemlezing uit Von der Leyens speech, voorzien van enige factchecks en nuttig commentaar.
“Geachte afgevaardigden, het is nu vijf jaar geleden dat ik voor het eerst uw vertrouwen kwam vragen. Vijf jaar als geen ander in de geschiedenis van onze Unie. Ik zal altijd terugdenken aan de ontroerende momenten die we samen in deze vergaderzaal hebben doorgebracht. Aan … de introductie NextGenerationEU. Aan de optredens van president Zelensky toen zelfs de vertalers hun tranen niet konden bedwingen, aan de lege stoel voor Alexei Navalny toen zijn dochter namens hem sprak. Aan de momenten van stilte voor degenen die we verloren in de pandemie…”
NextGenerationEU, voor wie het was vergeten, was het ‘herstelplan’ van 806,9 miljard euro waarmee de EU, in juli 2020, “sterker uit de pandemie” zou gaan komen. Het plan berustte op diverse pijlers, waaronder ‘Europa groen maken’, ‘Europa digitaal maken’ en ‘strijden tegen racisme en vreemdelingenhaat’. Waar de 806,9 miljard precies aan zijn besteed, vertelde Von der Leyen er niet bij.
“Geachte afgevaardigden … We bevinden ons in een periode van grote ongerustheid en onzekerheid …. Gezinnen voelen de pijn van de kosten van levensonderhoud en huisvesting. Jongeren maken zich zorgen over de planeet, hun toekomst en het vooruitzicht op oorlog. Bedrijven en boeren voelen zich onder druk gezet…. Er wordt duidelijk geprobeerd onze samenlevingen te verdelen en te polariseren. … Ik zal nooit toestaan dat de extreme polarisatie van onze samenlevingen geaccepteerd wordt. En ik zal nooit accepteren dat demagogen en extremisten onze Europese manier van leven vernietigen.”
Met andere woorden: wie durft te suggereren dat de kosten van levensonderhoud stijgen, boeren en bedrijven zich onder druk gezet voelen en mensen bang zijn voor het vooruitzicht op oorlog, dankzij het beleid van Von der Leyen en haar Commissie, is een demagoog of een extremist, en draagt daardoor bij aan de polarisatie die Von der Leyen weigert te accepteren.
“Geachte leden, de visie die ik in mijn Politieke Richtsnoeren (‘Political Guidelines’) heb uiteengezet (is) een visie van een sterker Europa dat welvaart brengt, mensen beschermt en de democratie verdedigt. Een sterker Europa dat zorgt voor sociale rechtvaardigheid en mensen ondersteunt.”
De ‘Political Guidelines’ waar Von der Leyen naar verwijst, vormen haar ‘politieke programma’. Hoewel Von der Leyen in haar speech tientallen keer onderstreept hoeveel ze van democratie houdt, heeft geen enkele Europese burger haar ‘Guidelines’ ooit eerder gezien. Ze heeft er nooit campagne mee gevoerd, er is nooit over gedebatteerd, of over gestemd.
“Geachte Parlementsleden, onze eerste prioriteit is welvaart en concurrentievermogen. …. We hebben minder rapporten, minder bureaucratie, meer vertrouwen, betere handhaving en snellere vergunningverlening nodig. …. Ik zal elke commissaris de opdracht geven diep in zijn of haar portefeuille te duiken en concreet werk te maken van lastenverlichting. En ik zal een vicevoorzitter benoemen om dit werk te coördineren en eenmaal per jaar aan dit Parlement verslag uit te brengen over de voortgang.”
De burgers van de EU kunnen gerust zijn: er wordt een nieuwe bureaucraat aangesteld die een einde gaat maken aan de bureaucratie.
Von der Leyen toonde zich ook trots op de prestaties van het Europese klimaatbeleid:
“… in de eerste helft van dit jaar was 50 procent van onze elektriciteitsproductie afkomstig van hernieuwbare energiebronnen – van eigen bodem en schoon… Dit is de Europese Green Deal in actie.”
50 procent van de elektriciteitsproductie van eigen bodem en schoon, klinkt indrukwekkend, maar wat Von der Leyen er niet bij vertelt, is dat elektriciteit niet hetzelfde is als energie. Elektriciteit dekt slechts zo’n 20 procent van de totale energiebehoefte. Volgens cijfers van Eurostat levert ‘hernieuwbare energie’ dan ook niet meer dan 18 procent van de totale energiebehoefte van de EU. Van deze 18 procent is bovendien bijna de helft (47 procent) afkomstig van de verbranding van biomassa, die ten koste gaat van landbouw en natuur en méér CO2-uitstoot oplevert dan de verbranding van steenkool. Windenergie levert slechts 15 procent van de hernieuwbare energie, dus alle windmolens bij elkaar in Europa leveren 15 procent van 18 procent = ruim 2 procent van de Europese energievoorziening. In Von der Leyens thuisland, Duitsland, dat sinds de eeuwwisseling vele honderden miljarden heeft besteed aan ‘de energietransitie’, leveren alle windmolens en zonnepanelen op dit moment samen 7 procent van de energiebehoefte. Olie, steenkool en gas zijn samen goed voor 77,3 procent. Wat betreft energie ‘van eigen bodem’ – de EU importeert maar liefst 63 procent van zijn energiebehoeften, en dan hebben we het nog niet over de grondstoffen en onderdelen die moeten worden geïmporteerd voor de zonnepanelen en windmolens die op Europese bodem energie produceren.
Von der Leyen presenteert naast de Green Deal ook een nieuwe Clean Industrial Deal, waarmee ze de energie-intensieve industrie zegt te willen gaan steunen. Dat moet want “Europa decarboniseert en industrialiseert tegelijkertijd”, beweert zij – wat niet waar is, want de industriële productie loopt terug volgens cijfers van ING en Deutsche Bank.
“De nieuwe Clean Industrial Deal zal ook helpen de energierekening omlaag te brengen… Ik ben niet vergeten hoe Poetin ons chanteerde door ons af te sluiten van Russische fossiele brandstoffen…”
Poetin chanteerde ‘ons’ door ons ‘af te sluiten’ van Russisch olie en gas? De Europese Commissie doet er al jaren alles aan om Russische energieleveranties tegen te werken om minder afhankelijk te worden van Rusland. Sinds de invasie van Oekraïne heeft de EU veertien sanctiepakketten aangenomen tegen Rusland, waaronder sancties tegen olie en gas. En het was niet Poetin die Nord Stream heeft opgeblazen. Hoe het boycotten van Russische fossiele brandstoffen zal leiden tot lagere energieprijzen, legde de ‘president’ van de EU ook niet uit.
“We moeten meer investeren in onze veiligheid en defensie…. Twee weken geleden ging een premier van de EU naar Moskou. Deze zogenaamde vredesmissie was niets anders dan een appeasement-missie. Slechts twee dagen later richtten Poetins straaljagers hun raketten op een kinderziekenhuis en kraamafdeling in Kiev. We zagen allemaal de beelden van kinderen onder het bloed en moeders die jonge kankerpatiënten in veiligheid probeerden te brengen. Die aanval was geen vergissing. Het was een boodschap. Een ijzingwekkende boodschap van het Kremlin aan ons allemaal.”
Er is geen bewijs dat Rusland verantwoordelijk is voor het bombardement van het kinderziekenhuis, maar als het al de schuld was van de Russen, dan is er geen enkele reden om aan te nemen dat het opzettelijk was. Als Poetin zou willen, zou hij overal burgerdoelen kunnen treffen in Oekraïne. Dat is nooit het beleid geweest van Rusland. Om het bombarderen van het kinderziekenhuis te betitelen als een “boodschap van het Kremlin” is een staaltje polarisatie en demagogie waar een rechts-extremist een puntje aan kan zuigen.
Von der Leyen vindt ook dat we meer moeten doen om onze grenzen te bewaken: “We moeten ook meer doen om onze buitengrenzen te beveiligen. Vooral onze oostgrens is een doelwit geworden van hybride aanvallen en provocaties. Rusland lokt migranten uit Jemen naar het noorden en duwt ze doelbewust tegen de Finse grens.”
Volgens Ursula is Rusland nu ook al verantwoordelijk voor de massa-immigratie in Europa door het transporteren van migranten uit Jemen naar de grens met Finland. Het is wel een heel polariserende opmerking, heeft ze iets tegen immigranten uit Jemen?
Von der Leyen ziet ook de noodzaak om de boeren te gaan redden, niet door het klimaat- en stikstofbeleid aan te passen, maar door de landbouw aan te passen aan de klimaatverandering: “Daarom heb ik de strategische dialoog over de toekomst van de landbouw in Europa opgestart. Deze dialoog brengt boeren, milieugroepen en deskundigen uit de hele voedselketen rond de tafel. Ik heb beloofd aandachtig naar hen te luisteren en van hen te leren…. Iedereen die de natuur en biodiversiteit op een duurzame manier beheert en helpt het koolstofbudget in evenwicht te brengen, moet naar behoren worden beloond… Onze boeren … voelen de klimaatverandering. Elk jaar worden ze meer en meer getroffen door extreme weersomstandigheden en waterschaarste….
Ursula belooft zich verder in te spannen voor gelijke rechten voor alle burgers van ‘Europa’ (in haar speech heeft ze het 99 keer over ‘Europa’ en slechts 3 keer over ‘de EU’), maar sommigen zijn meer gelijk dan anderen: “Op het gebied van vrouwenrechten hebben we samen het ondenkbare bereikt, dankzij de verbazingwekkende solidariteit in dit Huis van de Europese democratie, over de partijgrenzen heen. Na tien jaar strijd hebben we de ‘Richtlijn inzake vrouwen in raden van bestuur’ erdoor weten te krijgen … Maar er is nog zoveel te doen. De toename van geweld tegen vrouwen een halt toeroepen. Zorg en carrière combineren, niet alleen voor vrouwen, maar vooral voor vrouwen… Laten we dus samenwerken om een routekaart voor vrouwenrechten te ontwikkelen.”
Het grootste probleem echter waar Europa mee te maken heeft, is desinformatie uit Rusland en China, die erop uit zijn om die mooie EU-democratie om zeep te helpen. Als uitsmijter stelt zij daarom voor een Europees democratieschild op te richten. “Als u mij vandaag uw vertrouwen schenkt, zal de Commissie een Europees democratieschild voorstellen. De EU heeft een eigen specifieke structuur nodig om manipulatie en inmenging van buitenlandse informatie tegen te gaan. Het zal alle expertise bundelen en aansluiten bij en coördineren met bestaande nationale agentschappen. De inlichtingen- en detectiecapaciteiten moeten worden versterkt, samen met het vermogen om op te treden en sancties op te leggen.”
Voor Von der Leyen betekent democratie dus dat zij bepaalt wat wij wel en niet mogen horen. Russische media zijn al verboden en via de Digital Services Act, die ze niet noemt, zijn de sociale media al gewaarschuwd dat ze geen informatie meer mogen verspreiden die niet de goedkeuring heeft van de factcheckers van de EU.
Von der Leyen eindigt haar speech met een bedankje aan de “naoorlogse generatie, die vrede bouwde op kolen en staal. Mensen die ongewapend tegenover Sovjet-tanks stonden, anjers in geweren stopten en met hun blote handen een muur neerhaalden.”
Een bedankje voor de Sovjet-soldaten die Europa van het nazisme bevrijdden, kon er niet vanaf. Dat is niet zo heel gek. De geestelijke vader van de Europese Commissie is Von der Leyens illustere voorganger Walter Hallstein, die niet alleen de eerste ‘president’ was van de EU (van 1958 tot 1967), maar ook een trouwe vazal van Hitler die als jurist in de jaren ’30 mede vorm gaf aan de totalitaire nazi-wetten. Hij vergezelde Hitler in 1938 bij een bezoek aan Mussolini in Rome. Dertien jaar later, in 1957, was hij terug in Rome. Samen met bondskanselier Konrad Adenauer was hij een van de twee Duitse ondertekenaars van het Verdrag van Rome, dat de basis legde voor de huidige EU. In 1972 publiceerde Hallstein een boek, Europe in the making, waarin hij pleitte voor een Europese superstaat. Hij zou ongetwijfeld trots zijn op Ursula von der Leyen, als hij dit nog mocht meemaken.
