Steigstra houdt zich als onafhankelijk statisticus al sinds de coronatijd bezig met de sterftecijfers in Nederland. Sinds de lente van 2021 is er in Nederland oversterfte, oftewel meer sterfgevallen dan normaal. Een deel daarvan is onverklaard. Op de website van Maurice de Hond en via X deelt hij regelmatig zijn analyses. Recent ontdekte hij iets opmerkelijks. Het viel Steigstra op dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) per 1 juli wijzigingen heeft aangebracht in haar oversterfterapportage. Niet alleen de uitgangswaarde, oftewel baseline, is met 3,5 procent opgehoogd. De bandbreedte, de range waarbinnen de sterfte nog als ‘normaal’ gezien wordt, is zelfs met 8 procent naar boven bijgesteld. “In het vorig seizoen was de verwachting ook al met 7 procent naar boven bijgesteld, dus in totaal zitten we nu al met een bijstelling van boven de 10 procent”, vertelt Steigstra aan De Andere Krant.
“Ze hebben het nog redelijk weten te verstoppen, maar daar trappen we niet in. Ze doen alles om de oversterfte weg te moffelen”, schreef Steigstra op 10 juli op X. “De methode van het RIVM is niet fout, maar zo maak je de hoge sterfte wel minder zichtbaar”, vertelt hij. “Bij de rapportages van het CBS in coronatijd werd duidelijk dat er oversterfte was. Maar die term hoor je bij de RIVM-rapportages ineens niet meer. Aantonen dat je de sterfte goed kan voorspellen, is iets heel anders dan een bedreiging van de volksgezondheid signaleren.”
Het valt Steigstra op dat het RIVM nu elke week de hoge sterfte in Nederland kwalificeert als “niet verhoogd”. De statisticus denkt er het zijne van. “Stel dat ik me ziek voel en de thermometer geeft drie dagen 42 graden aan. Na de vierde dag komt de dokter, weer 42 graden en hij zegt: ‘niet verhoogd’. Dat is misleidend.”
De sterfte in Nederland is sinds 2021 aanhoudend hoog. In de grafiek die Steigstra deelt, loopt een dunne blauwe lijn: de sterfte die je per week zou mogen verwachten, op basis van de levensverwachting die het CBS publiceert. De zwarte lijn is de daadwerkelijke sterfte per week, die 300-400 overlijdens per week daarboven ligt. “Dat is dus een Boeing die iedere week neerstort”, aldus Steigstra. In de grafiek is ook de nieuwe bandbreedte te zien van het RIVM. De brede groene band valt precies over de zwarte pieken heen, zodat de hoge sterfte er nog net binnen valt. Zo lijkt het alsof er niets aan de hand is met het aantal overlijdens per week, terwijl het volgens de oude bandbreedte zou gaan om aanhoudende oversterfte.
Hoe valt dat te verklaren? Ondanks eerdere pogingen van de overheid om de hoge sterfte te verklaren, blijft een deel nog altijd onverklaard. “Als we de grote kranten mogen geloven, ligt de oversterfte aan van alles en nog wat, behalve de coronaprikken”, merkt Steigstra op. Hij vermoedt dat de overheid nu de sterfterapportage van het RIVM gebruikt, vanwege de start van de prikcampagne op 16 september aanstaande. “Met de CBS-methodiek zou de hoge sterfte wel opvallen en dan gaan mensen toch al snel aan de vaccinaties denken als oorzaak.”
Interessant is dat Steigstra deze actie van het RIVM al voorspeld had in juni. Hij vermoedt dat er voorlopig geen ondersterfte komt, omdat de ondersterfte, die je na een pandemie verwacht, al achter ons ligt. “Er is zwaar weer op komst”, voorspelt de statisticus nu, die hoopt dat hij het mis heeft.
De Andere Krant vroeg het RIVM naar de reden van de aanpassing van de baseline en de bandbreedte. “Dag, dank voor je vragen. Ik kan je helaas op dit moment niet van antwoorden voorzien, aangezien de betrokken experts op dit moment met vakantie zijn”, was het vriendelijke antwoord van een vertegenwoordiger van het RIVM. Steigstra heeft inmiddels een brief naar het RIVM gestuurd met een verzoek om opheldering. “Wie weet nodigen ze me binnenkort eens uit in Bilthoven. Dan stap ik zo in de trein!”
