De meeste mensen deugen, zei Rutger Bregman, en de coronatijd heeft aangetoond dat hij 100% gelijk heeft. De vraag is alleen of we daar zo blij mee moeten zijn.
Ik vind het tegenwoordig heerlijk om mensen te zien die niet deugen. Feestende jongeren, relschoppende voetbalsupporters, rokende dronken mannen die tegen een muur aan staan te pissen, het kan me niet ondeugdzaam genoeg zijn. Mensen die op de pont geen mondkapje dragen, het zijn er niet veel meer, maar je scheidt zo wel de bokken van de schapen.
Deugmensen … Mijn vrouw heeft te horen gekregen dat ze niet welkom meer is op yogales. “Ik doe het voor het collectief,” zei de lerares. Ja, zo gaat dat meestal.
Om de lelijkheid van de corona-deugmaatschappij een beetje te ontvluchten, heb ik de gewoonte aangenomen om bij het ontbijt geschiedenisboeken te lezen, in plaats van naar nu.nl te kijken. Mijn favoriete boek van het afgelopen jaar is The Triumph of Liberty van Jim Powell, uit het jaar 2000. Het bestaat uit 65 korte portretten, elk van een pagina of zeven, van bekende en minder bekende vrijheidsstrijders door de eeuwen heen. Van Erasmus tot Ayn Rand, van Cicero tot Martin Luther King, van Hugo de Groot tot Victor Hugo. Ieder portret een genot.
Mijn grootste held uit het boek is een man waarvan ik nog nooit had gehoord: de Engelsman John Lilburne, een 17e-eeuwse Jeroen Pols, die zich inzette voor het recht en de vrijheid van het individu. En hoe! Hij verbleef het grootste deel van zijn volwassen leven in de gevangenis, waar hij de meeste van zijn ruim 80 pamfletten schreef. Hij werd vier keer ter dood veroordeeld, maar wist iedere keer ternauwernood te ontkomen, vooral dankzij de inzet van zijn vrouw. Eén keer werd één van zijn ogen uitgestoken, en één keer werd hij vastgebonden aan een kar en twee mijl voortgetrokken, van de Fleet gevangenis naar Westminster Palace, waarbij zijn rug met een zweep werd bewerkt. Zijn wonden waren “groter dan tabakspijpen,” zei een getuige.
Het deerde niet. Lilburne, een ‘Leveller’ – een van de eerste politieke bewegingen in Engeland die streed voor gelijke rechten, vrijheid van religie, vrijheid van meningsuiting, eerlijke juridische procedures en een grondwet – bleef trouw aan zijn principes. Hij vocht tegen de tirannie van Koning Charles I, maar toen die werd vervangen door de nog wredere tirannie van Oliver Cromwell, stond hij weer pal tegen de nieuwe dictator. Anders dan de beroemde dichter John Milton (Paradise Lost), verzette hij zich tegen executie van de Koning. Cromwell – onder meer verantwoordelijk voor de bijna letterlijke depopulatie van Ierland – was woest op Lilburne en sloot hem op in de Tower of London, waar hij prompt een nieuw manifest schreef, ‘Agreement of the People’, dat Engeland in vuur en vlam zette. Cromwell moordde veel van de Levellers uit maar durfde Lilburne niet te executeren. Hoe principieel Lilburne was bleek toen hem na een van zijn gevangenisstraffen door de House of Commons drieduizend pond aan smartengeld werd toegekend: hij weigerde om belastinggeld aan te nemen.
Lilburne stierf in 1675 toen hij (waarschijnlijk) 43 jaar oud was, maar volgens Jim Powell was zijn leven niet voor niets geweest. De gehate “koninklijke rechtbanken” waar hij tegen streed, waren voorgoed verdwenen, jury’s konden vrijuit oordelen, zonder kans om te worden vervolgd, en de rechten van verdachten werden op allerlei andere manieren verbeterd. De grondleggers van de Verenigde Staten lieten zich door Lilburne en zijn Levellers inspireren tot het vijfde Amendement op de Amerikaanse grondwet, dat er onder meer in voorziet dat niemand mag worden bestraft zonder een eerlijk proces.
De politici en opinieleiders die ons momenteel lichamelijk en geestelijk regeren, deugen ongetwijfeld, maar een erfenis zullen ze niet nalaten. Ze zullen snel uit het collectieve geheugen van de mensheid zijn gewist. De geschiedenisboeken van de toekomst zullen zijn gevuld met de verhalen van de Lilburne’s van vandaag.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in De Andere Krant. Neem een abonnement om mij en andere vrijheidsstrijders te steunen en volgen! (2021, nr. 7) www.deanderekrant.nl
Het bericht Vrijheidsstrijders verscheen eerst op The Friendly Society.
